Nehemia 5:14-19

Hoe dikwels hoor ons nie klagtes oor swak leierskap nie. Ons hoor van leiers wat hulle skuldig maak aan omkopery. So baie leiers dien net hulle eie belange. Mense jaag leierskapsposisies na ter wille van die eer daaraan verbonde en die voordele wat hulle daarui kan kry. Ons het so ‘n dringende behoefte aan onbaatsugtige en onselfsugtige leiers. Dit geld op alle vlakke van die lewe. In Nehemia 5 vind ons baie belangrike beginsels ten opsigte van leierskap wat vir ons aktueel is. Dit is ‘n spiel waarin elkeen van ons na onsself moet kyk.

In die boek Nehemia, word ‘n aantal belangrike dinge oor hom as leiers gesê. Ons lees dat hy ‘n diep gelowige man was. Ons lees telkens dat hy gebid het en die Here geraadpleeg het. Hy was diep afhanklik van die Here.

Hy was ‘n leiers wat diep geraak is deur die omstandighede van sy landsgenote en geloofsgenote. Ons lees in die vorige hoofstuk dat hy mense wat finansieel swaar gekry het gehelp het (Neh 5:8). Hy het byvoorbeeld van sy medegelowiges wat hulself as slawe moes verkoop aan heidene, losgekoop sonder dat hulle daarna enige verpligting teenoor hom gehad het.

Hy was ‘n beredenernde man. Hy het eers baie goed oor ‘n saak gedink, en dan gedoen. Hy was nie juis ‘n man van baie woorde nie, maar wanneer hy gepraat het, kon mens na hom geluister het. Hy het ook nie baie daarvan gehou om baie vergaderings te belê nie, maar telkens waneer dit nodig was, het hy die leiers en die volk byeengeroep, dank on daar geluister word na wat hy sê, en al het hy nie van vergaderings gehou nie, tree hy openlik en deursigtig op en raadpleeg en ken ander voor hy besluite neem en rigting aanwys.

Hy was ‘n leier wat deur sy voorbeeld gelei het. Hy was persoonlik aktief betrokke... hy het nie net gesit en orders uitdeel nie.

In Nehemia 5:14-19 word ‘n ander baie belangrike aspek van sy leierskap belig. Hier lees ons dat van die dag af dat hy aangestel is as goewerneur hy nooit aanspraak  gemaak het op sy goewerneurstoelae nie. Hy het nooit die salaris waarop hy geregtig was, geëis nie, en hy het minstens 12 jaar sonder ‘n salaries gewerk. Hy het selfs  nie vir sy medeamptenare salris geëis nie. Hy maak nie aanspraak op dit wat hom en sy amptenare regtens toekom nie. Wat meer is, Nehemia onderhou die amptenary uit sy eie sak. Honderd en vyftig man van die Judeërs en die amptenare en boonop die mense wat van die heidennasies rondom hulle na hom toe gekom het, het aan sy tafel geëet (Neh 5:17). Daar is elke dag ‘n bees, ses slagskape en ‘n groot klomp voëls voorberei. Daarbenewens moes brood en wyn ook voorsien word. Dink gou bietjie wat dit hom oor die 12 jaar moes gekos het. Meer as vierduisend beeste en ses en twintig duisend skape! En dis maar net die vleisrekening. Hoe onbaatsugtig, versorgend en opofferend was sy optrede nie! As daar nou ooit ‘n leier was wat ‘n voorbeeld gestel het, was dit Nehemia!

Ons lees ook dat Nehemia nie baas gespeel het oor sy onderdane en geloofsgenote nie. Trouens ons lees dat hy ‘n baie nederige person was, en het nooit geroem op wat hy gedoen het nie...

Maar waarom het Nehemia nie op die goewerneurstoelae aanspraak gemaak nie? In vers 18 lees ons: “Nogtans het ek nie die goewerneurstoelae geëis nie, want die werk was alreeds ‘n swaar las op hierdie volk”. Hy het empatie gehad met die volk.  En dit is wat mens dwardeur die boek opmerk...hy besef dat hulle swaarkry, en hulle swaarkry raak hom.

Maar dit was egter nie net om humanitêre redes dat Nehemia nie aanspraak gemaak het op sy salaris nie. In vers 15 lees ons: “Ek het nie so gemaak nie, uit eerbied vir God”. Hy het nie aanspraak gemaak op die toelae nie, en nie oor hulle baas gespeel nie, uit eerbied vir God. Wat hy vir sy mense doen, doen hy uit eerbied vir God. Die Here het hom geroep en hy staan in die diens van God, en hy dien die Here deur sy medemens te dien.

Dit gaan by Nehemia, dus nie om ‘n ereposisie nie. Dit gaan nie om selfgesentreerdheid nie. Dit gaan nie daarom dat hy ‘n hoë posisie van eer en erkenning wil beklee nie, maar dat hy sy talente, tyd en geld, deur diens aan ander, wy aan die diens aan die Here. Is dit nie ‘n praktiese voorbeeld van  wat Jesus by herhaling gesê het nie? Wie die grootste wil wees, moet ander dien en ‘n dienaar word. Wie homself verhoog sal verneder word. Wie himself verneder sal verhoog word. Is die voorbeeld van Christus, wat Homself volledig gegee het in diensbaarheid aan die sondige wêreld, nie alreeds hier sigbaar nie? Daarom kan die hoofstuk afsluit met die gebed van Nehemia dat die Here sal onthou wat hy gedoen het en sy beloning later mag ontvang. Nie hier en nou nie, maar hierna.

Nehemia 5:14-19 is ‘n spiel waarin ons na onsself moet kyk. Hoe lyk ons? Leef ons soos Nehemia, ons geloof prakties uit?  Soek ons ons eie belange? Jaag ons persoonlike gewin na? Gaan dit vir ons om die posisie wat ons beklee en die geld wat ons maak? Of is ons diensbaar en nederig? Raak die swaarkry van ander ons tot so ‘n mate dat ons bereid is om onbaatsugtige diens te lewer en ander te help?Leef ons na die voorbeeld van Nehemia, en meer nog, na die voorbeeld van Jesus?

Markus 7:1-13

Respek behoort die basis van alle verhoudings te wees. Trouens, sonder respek kan daar nie van enige ordentlike verhouding gepraat word nie. Iemand het eeneenkeer gesê: “Respek is die fontein waaruit die stroom van liefde vloei.”

Daarteenoor lei die gebrek aan respek ons die woestyn van liefdeloosheid in. Respek is die fondament waarop gelukkige gesinsverhoudings gebou word. Waar respek ontbreek, stort die familiegebou in duie en bly net gesinsmurasies oor. Respek en eer gaan hand aan hand, netsoos disrespek en oneer karperde is.

In Bybelse tye was respek van kardinale belang. Die hele samelewing is gebou op eer en oneer. Die eer van die familie het bo alles gestaan, en almal moes so optree dat die eer van die familie nie in die gedrang kom nie, maar uitgebou word.

Die eer van die familie is eerstens gevestig deur die stamvader. As hy daadkragtig opgetree het, het die familie hoë aansien geniet. Waar ‘n  stamvader as swakkeling opgetree het, het die stam nie baie aansien gehad nie. Dieselfde het vir elke familie gegeld. Daarby moes elke lid van ‘n gesin so optree dat dit die eer van die gesin bevorder. Alles wat die eer van die gesin in gedrang gebring het, is as wandade gesien en is swaar gestraf.

Dit is dan opvallend dat die gebod: eer jou vader en jou moeder, die eerste gebod is wat handel oor verhoudings tussen mense. Dit word gevolg deur die gebod oor moord, egbreuk, diefstal, vals getuienis en begeertes. Dit is eerste, juis omdat dit die belangrikste is... dit is die basis. Al die ander vloei hieruit voort.

As jy nie jou ouers eer nie, bring jy die eer van die gesin in gedrang en dit kan lei tot die ondergang of vernietiging van die gesin. Moord raak ander, gewoonlik  iemand buite die gesin. Egbreuk word veroordeel omdat owerspel die eer van ‘n man ten diepste aanraak. Die vrou wat ontrou was aan haar man, het sy eer baie diep geskend. So kan ons voortgaan. Al die gebooie van die tweede tafel van die Wet, die gebooie wat ons verhouding met ander mense raak, kan teruggevoer word na eer. Positief sou ons dit in ‘n enkele woord kon saamvat: Eer jou naaste. Respekteer ander. Jesus het die gebooie mos saamgevat met die woorde: jy moet jou naaste liefhê soos jouself. Liefde is ‘n uitvloeisel van respek. Respek is ‘n voorvereiste vir liefde. Respek is ‘n voorvereiste vir ‘n stabiele en gelukkige samelewing, en dit is vandag nogsteeds so.

In Markus 7 het ons die interressante en aangrypende vertelling. Die Farisieers en sommige van die Skrifgeleerdes het heftig beswaar gemaak omdat die dissipels van Jesus nie hulle hande behoorlik gewas het voor hulle geëet het nie. Markus, wat hier nie vir die Jode skryf nie, verduidelik dit dan aan sy lesers, hy vertel dat die Jode die gebruik gehad het om hulle hande baie deeglik te was voordat hulle geëet het. Dit was ‘n baie ou gebruik wat van geslag tot geslag oorgelwer is en waaraan almal gehou het. Markus beklemtoon dan dat die Jode wanneer hulle van die dorp af gekom het, eers behoorlik gewas het het voor hulle geëet het.

Hy voeg dan sommer by dat die Jode nog baie ander oorgelewerde gebruike gehad het waaraan hulle vasgehou het soos hoe om koppies, bekers, bakke en stoele te was. Hulle was baie tradisie vas. So, en op geen ander manier nie, word dinge nou net eenvoudig eenmaal gedoen. Die rede vir die gebruik het niemand meer geken nie, maar tog hou hulle vas aan die gebruik. Dan word dit ‘n uiterlike ritueel sonder betekenis.

Jesus se dissipels hou hulle nie aan hierdie gebruik nie. Dit ontstel die godsdiesntige leiers en hulle  vereis ‘n verklaring vir hierdie ongehoorde gedrag.

Jesus antwoord hulle met ‘n aanhaling uit Jesaja: “Hierdie volk eer My met die mond, maar hulle hart is ver van My af. Dit help niks dat hulle My probeer dien deur leerstellings van mense as gebooie  van God voor te hou nie.” Dit was skerpsnydende woorde. Woorde waaraan ons ook gerus maar aandag kan skenk... Hoeveel gebruike is daar nie wat ons ook so verhef en waaraan ons vasklem asof die lewe en ons hele godsdiens daarvan afhang nie?

Jesus wys dan daarop dat hulle ‘n onbenulligheid tot die absolute verhef terwyl hulle hul basiese verantwoordelikheid ontduik. Hulle eis dat mense met gewaste hande moet eet, maar kom met allerlei slinkse planne vorendag as dit by die eer van ouers kom. “Julle laat die gebod van God los en hou aan die oorgelewerde gebruik van mense vas.

Hoekom het Jesus dit gesê? Hulle kritiseer die dissipels omdat hulle nie die handwas rituele uitgevoer het voor ete nie, maar keur allerlei praktyke wat mense in staat stel om die gebod op die eer van die ouers te ontkom, goed.

Die gebod: eer jou vader en jou moeder, het ook ingebou dat die kinders vir die bejaarde ouers moet sorg. Jy moes jou ouers met respek behandel. Reeds in die Ou-Testament is dit in ‘n baie ernstige lig gesien. Wie sy vader en moeder gevloek het, moes sekerlik doodgemaak word. Daar was net eenvoudig geen keuse nie, en die doodstraf was in sulke gevalle verpligtend, want wie so opgetree het, het absoluut geen respek vir sy ouers gehad nie. Miskien moet ons weer die erns  van heirdie gebod hoor. Is daar nog werklik respek vir ons ouers? Sorg kinders nog vir hulle bejaarde ouers? En daarmee bedoel ek nie dat jy nou jou bejaarde ouers in jou huis moet versorg nie, maar wel eerder dat ons na ons bejaarde ouers moet omsien op alle terreine, fisies, emosioneel, sosiaal en geestelik.

Die Jode het in die tyd van Jesus ‘n klompie slim planne uitgedink om uit hulle verpligtinge te kom. Een hiervan was dat hulle vir hulle ouers gesê het dat alles wat die ouers van hulle sou ontvang, ‘n offergawe van God af was. Dan het hulle alles aan God gewy en so niks vir hulle ouers gegee nie.

As iemand destyds iets as Korban verklaar het, het dit beteken dat die item bestem is om aan God geoffer te word. Dit hoef egter nie dadelik na die tempel gebring en geoffer word nie. Maar omdat jy dit as’t ware aan God beloof het, mag niemand anders dit aanraak nie. So sou jou skuldeiser nie sommer hierop beslag kon lê nie, want dan het hy mos dit wat aan God behoort, gevat. Die ouers sou ook nie daarop kon aanspraak maak nie. So kon hulle terselfdertyd ewe vroom wees en nie vir hulle ouers sorg nie.

Netso is daar heeltemal te veel mense wat ewe vroom in die kerk sit terwyl hulle glad nie hulle ouers respekteer nie. Daar is te veel kerklidmate wat vandag, netsoos die kerkmense in Jesus se tyd, hulle erfporsie gryp en dan hulle rug op die ouers draai.

Daar is te veel mense wat hulleself Christene noem, wat hulle ouers in een of ander tehuis sit en dan van hulle vergeet of hoogstens eenkeer per jaar darem ‘n ou draaitjie daar maak of so ‘n vinnige oproepie maak. En dan moet ons hoor hoe besig hulle is, of hoe swaar hulle kry of allerlei verskonings wat aangebied word maar glad nie oortuig nie. Netsoos die Jode.

Jesus spreek Hom baie skerp hieroor uit. Dit mag nie gebeur nie. Daar moet respek vir ouers wees. Dit is immers die hoeksteen, nie net van die gesinslewe nie, maar van die hele samelewing.

Dit hou natuurlik ook in dat ouers ‘n verantwoordelikheid het. Elke ouer moet so leef dat hulle die respek van hulle kinders en die res van die gemeenskap verdien. Respek moet verdien word. Dit hang nie noodwending saam met jou sosiale posisie nie. JY moet nie net geëer word bloot omdat jy ‘n ouer is nie, jy moet respek verdien deur jou lewenswyse.

Wedersydse respek is wat gevra word....

Psalm 19:8-15

Ons wil tog so graag hê dat ons kinders “volmaak” moet wees. Hoekom!? Dalk is dit, omdat ons self al agtergekom het dat ons nie self volmaak is nie...of het jy dit nog nie agtergekom nie?

Jy is vol foute en jy is vol tekortkominge...en jy gaan defenitief nie als sommer so eensklaps regmaak deur jou kinders en jou vrou of man dalk te probeer blinkpoets, aanmoedig, forseer, omkoop of ompraat nie. Jy kan nie omdat jy diep in jouself weet van als wat jy dalk anders wou gedoen of anders wou gehad het, jou kinders of jou geliefdes in die een of ander super wese verander nie.

Ons almal is maar net doodgewone mense met ons foute.... nie een van ons is volmaak nie....

Maar hoekom het ons dan hierdie dryf, hierdie strewe na volmaaktheid, na ‘n ere plek? Daar is soveel elemente in elkeen van ons se lewe wat skreeu van die soeke of begeerte na die een of ander vorm van volmaaktheid...hoekom? Ek dink die antwoord is baie makliker as wat ons dink.

Ons is mos gemaak, elkeen met ‘n doel op aarde. Elkeen met iets wat ons moet bereik. Nou wat is die heel belangrikste “iets” wat jy moet bereik? Is dit dalk om jou eie motor te besit, jou eie huis of strandhuis, jou eie stukkie grond?

Nee, dit het als te make met Hom wat ons gemaak het. Met God wat vir ons met hierdie een doel voor oë geskape het....naamlik om naby aan Hom te leef en deur ons lewe ons optrede en ons denke eer aan God te bring! Dis hoekom ons hierdie ingeboude strewe ook het na die goddelike, na die volmaakte. Ongelukkig mis baie van ons die punt en  “streef” na die verkeerde doelwit, naamlik selfverheerlikking, en erkenning. Jy wil darem ook gekên word, of hoe?

Nou wat is dan volmaak? En hoe kan ons dan iets van hierdie volmaaktheid deel van ons maak, of ons kinders of man of vrou maak? Die antwoord kom uit die gedeelte wat ons sopas gelees het, naamlik: “Die woord van die Here is volmaak”. En nog verder as dit: “...dit gee lewe”.

So eenvoudig kom God se Woord nou na jou toe. Sy woord is volmaak natuurlik! Want sy woord kom tog uit hom uit, dus...  moet dit volmaak wees. Dit is betroubaar, dit gee wysheid aan jou wat nog onervare is, dit gee vir ons die regte koers aan, dit bring blydskap, dit gee insig, dit is goed, en staan altyd vas, dit is reg en regverdig, dit is kosbaar.... Elke liewe eienskap is perfek. En hier is die groot geheim, elkeen van die eienskappe van die Woord van God, is juis die tipe eienskappe wat ons graag self wil wees, wat ons vir ons kinders wil hê! Nie waar nie?

Dus as jy al hierdie perfekte eienskappe, hierdie volmaaktheid wil hê, as jy elkeen van hierdie eienskappe aan jou kinders wil toedig, moet jy sorg dat jy ook vanuit God (want Sy woord wat volmaak is, kom mos uit Hom uit) moet leef, vanuit God moet wees!

Maar so baie keer voldoen ons nie eers naastenby aan ons lewensroeping nie. So baie keer verloor ons fokus, en dan forseer ons nog ons eie verwronge aspirasies af op ons kinders en ons geliefdes.

In Matteus 20 lees ons van 2 dissipels se moeder wat vir Jesus vra om haar seuns ‘n ereplek langs Hom in Sy koninkryk te gee. Sy is totaal ingestel op die “sukses” en beloning van haar kinders. Om haar idees van sukses en beloning dan af te dwing as’t ware selfs op die Here, ontsien sy ook niks en niemand nie. Sy is nie eers bewus van God se idée van sukses of beloning nie, en dit lyk nie eers of dit haar pla nie.

Soos baie ma’s is sy ook nie eers bekommerd of iemand anders in die proses seer kry of te na gekom word nie. Haar seuns was tien teen een nie eers self op soek na so ‘n ere plek nie, maar sy was baie seker oor die plek wat sy gedink het haar kinders verdien.

 Dit is so dat baie ma’s en pa’s tot die uiterstes sal gaan om te sorg dat hul kinders volmaak moet wees, selfs aan die regter en linker kant van God te moet sit!

Baie van ons ma’s en pa’s netsoos die ma van die twee dissipels vergeet dat hulle eintlike plig en roeping met hulle kinders is eintlik om te sorg dat hulle kinders in die hemel moet kom, en dat dit die heel belangrikste beloning  van ons lewens is....

Nou goed; dis duidelik dat ons as ouers se roeping dan moet wees om te verseker dat ons kinders hemel toe gaan, maar die vraag kom weer onmidddelik op: Hoe werk dit dan prakties? Hoe verseker ek my geliefdes se beloning by die Here?

Die eerste stap is om self seker te maak jou eie enigste doelwit in die lewe is om die Here te verheerlik en naby Hom te wees en om vanuit Hom te leef! Jy kan tog nie ‘n situasie hê waar ‘n ongeredde die evangelie en weg tot saligmaking verduidelik moet word aan iemand anders nie.

Maak jou eie saak onmiddelik reg. Ondersoek jouself en gaan op jou kniee en bid dat God jou genadig sal wees en dat hy jou sal gebruik soos wat Hy wil. Besef ook dat jy nooit jou roeping sal kan verwesenlik vanuit jou eie kragte nie. Jy kan baie keer sommer alreeds in jou kop of gedagtes al moed verloor.  Romeine 12:2 sê dit so duidelik: “Julle moenie aan hierdie sondige wêreld gelyk word nie, maar laat God julle verander deur julle denke te vernuwe. Dan sal julle ook kan onderskei wat die wil van God is, wat vir Hom goed en aanneemlik en volmaak is.”

Deur te lank net oor alles na te dink kan jy dalk nog tou opgooi nog voordat jy eers probeer het om te doen wat die Here vir jou gesê het om te doen. Dan raak jy depressief.

Ons moet anders dink, jy sal moet besef dat jyself kan nooit jou eie lewe verander nie, maar as jou gedagtes en denke met God s’n vereenselwig word, sal jy sukses en beloning in jou lewe ervaar. Hoe kan jy jou denke dan verander...? Deur dit elke dag met God se Denke, met Sy Woord te programmer....

Ek sluit af met die laaste gedeelte van Psalm 19: 12:... “wie dit alles onderhou, groot is sy beloning.”

Daniel 7

Dit is nou eenmaal so dat ons almal graag wil weet wat die toekoms gaan inhou. Miskien is dit juis so omdat die toekoms onbekend is en ons weet goed dat ons nie weet wat die dag van more gaan inhou nie. Ongelukkig is dit ook so dat ons dikwels gegewens uit die Bybel gebruik om die toekoms te bepaal en beskryf. Die boek Daniel word soms ook gebruik om sulke toekomsvoorspellings te maak. Die doel van die boek was en is nie om die toekoms te voorspel nie. Die skrywer het oorspronklik ten doel gehad om sy tydgenote te bemoedig en hulle wat onder moeilike omstandighede geleef het, aan te moedig om in geloof te volhard en getrou te bly aan die Here. Dit is dan ook die oogmerk met hierdie hoofstuk.

Die skrywer maak hier  van ‘n besondere manier gebruik. Op beeldryke wyse word ‘n oorsig oor die geskiedenis gegee. Dit word gedoen in die vorm van ‘n visioen. Visioene was destyds een van die bekende wyse waarop kennis oorgedra is. Wat behels hierdie visioen en wat is die betekenis daarvan?

Hierdie visioen val in drie dele uiteen. In die eerste deel sien Daniel vier diere wat uit die see uitkom. In die tweede deel sien hy ‘n hofsitting en in die derde ‘n persoon wat op die wolke kom en tot koning gekroon word.

Daniel sien vier stormagtige winde wat oor die see waai en ‘n geweldige storm veroorsaak. Dan kom daar skielik vier diere uit die see. Die eerste lyk soos ‘n leeu, die tweede soos ‘n beer, die derde soos ‘n luiperd, en die vierde soos ‘n skrikwekkende monster wat nie soos enige ander dier was wat ons ken nie. Hy het alles verslind wat voorkom en wat oorbly, het hy vertrap. Dood en verwoesting het hy gesaai. Hierdie dier het tien horings gehad. Terwyl Daniel kyk, het ‘n elfde horing uitgekom. Die horing het drie ander horings uitgeruk. Dit het oë en ‘n mond gehad en het baie verwaande dinge kwytgeraak.

Nou verskuif die fokus. Daar word reggemaak vir ‘n hofsaak. God neem Sy plek as Regter in. Hy is die Gesagvolle en Heilige wat deur miljoene gedien word. Teenoor die onrustige en verwoestende diere uit die see, staan die Here as die rustige wat volkome in beheer is. Ons lees dan nie van die hofsaak self nie. Niks word gesê oor die aanklagte en die verhoor nie. Daar word sommer dadelik verskuif na die vonnisse. Die heerskappy van die diere word weggeneem en die laaste dier word vernietig.

Weer skuif die fokus. Daniel sien ‘n persoon wat in die wolke aankom na God toe. Hierdie persoon ontvang dan die heerskappy en koningskap. Sy koningskap sal nie ophou nie en sal universeel wees. Hierdie PERSOON staan teenoor die diere. Hulle kom uit die see, die plek van die doderyk en chaos. Hy kom van die hemel, die woonplek van God. Die diere saai verwoesting, bring ongeluk en dood en hulle triomftyd word beëindig deur geweld. Hy kom om ‘n ewige en universele ryk daar te stel.

Daniel word bang en is ontsteld oor die visioen. Wat kan dit tog beteken? Hy wat vir die konings hulle drome uitgelê het, kan nie hierdie visioen uitlê nie. Die uitleg word deur ‘n engel gedoen. In daardie tyd  was die opvatting algemeen dat engele gesante van God is wat na die aarde kom en die wil van God aan die mense bekend kom maak. Dit gebeur ook hier. Hy gee eers ‘n oorsig oor die visioen. Die vier diere  verteenwoordig vier wêreldryke en die persoon die heiliges van die Allerhoogste wat sal triomfeer.

Die vier diere verteenwoordig die groot wêreldryke van destyds. Die eerste, die leeu verteenwoordig die Babiloniese Ryk. Die beer die Ryk van die Mediërs, die luiperd die Persiese Ryk en die monster die Hellinistiese of Grieks-Masedoniese Ryk. Die eerste drie word byna net in die verbygaan genoem en die klem val op die laaste tydperk. Dit kan begryp word omdat dit die tyd is waarin die skrywer geleef het. Die eie tyd is die tyd van belang.

Die vierde Ryk begin met Aleksander die Grote wat binne ‘n ommesientjie die hele destydse bekende wêreld onder sy mag gekry het. Hy is opgevolg deur tien konings en daarna het daar ‘n elfde na vore gekom wat anders was as al die voriges. Die konings was waarskynlik: Aleksander die Grote, Seleukos l, Antiogos ll, Seleukos ll, Seleukos lll, Antiogos lll, Seleukos lV, Demtrios en Antiogos lV Epifanes. Hier val die klem weer die eie tyd en dan veral op die regering van Antiogus Epifanes. Hierdie koning word al hoe magtiger en arroganter. Hy laster teen die Allerhoogste. Dit verwys onder andere na die feit dat Antiogus ‘n beeld van Zeus in die tempel in Jersualem opgerig het. Hy het ook die heiliges van die Allehoogste vervolg. Dit is welbekend dat Antiogus aanvanklik probeer het om die gelowiges op verskillende maniere oor te haal om die Griekse godsdiens en kultuur aan te hang. Toe hy nie daarin kon slag nie, het hy hulle gedwing om offers aan die Griekse gode te bring. Hy het die wat nie gehoor wou gee nie, vervolg en selfs om die lewe gebring. Dit klink nie na ‘n boodskap van troos en hoop nie.

Die engel sê egter dat die heerskappy van Antiogus beperk is. Hy sal net vir die vasgestelde tyd daar wees. Dan sal die hof sit en sy koningskap sal weggeneem word en hy self sal sterf. Die heerskappy en mag en grootheid van al die koninkryke op aarde sal gegee word aan die heilige volk van die Allerhoogste.

Die hoofstuk is in die eerste plek geskryf vir die gelowiges wat in die tyd van Atiogus Epifanes geleef het. Hulle het baie gely vanweë hulle geloof. Hulle is gedwing om ander gode te dien. Hulle is verbied om die Here alleen te aanbid. Hulle is vervolg en selfs om die lewe gebring as hulle aan die Here getrou gebly het. Na hulle kom die boodskap: al lyk alles donker, is God nogsteeds in beheer. Die wêreldryke en hulle konings is in God se hande.

Dit is die boodskap ook vir ons. God is in beheer. Ook in ons tyd lyk dinge maar ook partykeer baie donker. Dis asof daar uit die chaos van ons tyd allerhande diere en monsters ook na vore kom. Die lewe word soms so moeilik gemaak. Wat kan ons tog doen? Leef ons nie ook in ‘n tyd dat daar gesê word dat alle godsdienste gelyk is nie? Leef ons dan nie ook in ‘n tyd waarin daar geëis word dat mense begrip moet hê vir ander godsdienste nie. Word Christelike godsdiens onderrig nie uit ons skole geweer en verban nie?

Mens kan dit ook toepas op individue en hulle persoonlike omstandighede. Mens kry swaar en wonder hoe lank die onderdrukking sal voortduur. Dis vir almal wat ly dat hierdie boodskap kom: God is steeds in beheer...

Jeremia 32:1-15

In Jeremia 32:1-15 tref ons die verhaal van ‘n grondtransaksie wat Jeremia aangegaan het met sy familie wat in die omstreke van die dorp Anatot gevestig was. Die verhaal lui dat die profeet Jeremia hom in die stadium van sy lewe in aanhouding bevind het in Jerusalem.

In Jeremia 37 en 38 word vertel dat die profeet gearresteer is weens verdenking van hoogverraad omdat hy kwansuis sou na die Babiloniers sou wou oorloop. Hiervoor is hy deur ‘n amptenaar van koning Sedekia gevangene geneem en in die staatssekretaris Jonatan se huis, wat intussen in ‘n tronk omskep is, opgesluit.

Na ‘n gesprek tussen Sedekia en Jeremia is die profeet begenadig en kon hy voortaan in die binneplaas van die paleiswag onder toesig bly. Jeremia het hier kontak met die volk gehad en het voortgegaan om te sê dat die stad in die hande van die Galdeers(Bailoniers) sou val.

Weer het die amptenare ingegryp en Jeremia beskuldig dat hy die volk moedeloos maak. Op hulle aandrang en met toestemming van die koning is die profeet toe in ‘n modderput laat afsak. ‘n Sekere Ebed-Melek het egter die profeet se saak by die koning bepleit en hy is weer toegelaat om in die binneplaas van die paleiswag te bly. Dit is hier waar ons hom nou aantref in die verhaal van die grondtransaksie.

Jeremia het ‘n boodskap van die Here ontvang waarin hy meegedeel is dat sy oom Sallum se seun na hom tou sou kom met ‘n aaanbod om familiegrond te bekom deur sy lossingsreg uit te oefen om die grond te koop.

Lossingsregwaarvan ons ook lees in Levitikus 25:25-31, en Rut4:1-4 het behels dat sou ‘n familielid om finansiële of een of ander rede nie meer sy grond kan behou nie, die naaste lid van die familie sy reg om lossing kon uitoefen deur die grond te koop om dit sodoende in besit van die breër familie te bly behou. Sou die naaste lid van die familie egter nie sy verpligting kan of wil nakom nie, sou die reg op lossing oorgaan op die naasvolgende familielid.

 Hierdie hele gebruik moet gesien word teen die agtergrond van die belangrike tradisie dat die land wat die volk van Israel besit het, ‘n gawe was wat die Here aan hulle gegee het toe hy hulle die beloofde land laat beërwe het.

Toe die broerskind genaamd Genamel dan by die paleis aankom met die aanbod van die grond, het Jeremia geweet dat die woord wat hy ontvang het, van die Here af gekom het. En nou word ons vertel dat die profeet besluit het om die transaksie te sluit met sy neef deur die grond te koop. Hy het twee honderd gram silwer afgeweeg, ‘n kontrak opgestel met ‘n seël daarop en hy het getuies laat teken om die transaksie  wettig te maak.

Daarna het hy die getekende koopkontrak met ‘n seël daarop sowel as ‘n afskrif daarvan sonder ‘n seël, voor die oë van die getuies in die binneplaas, aan Baruk gegee. Sy opdrag aan hom was dat hy die tersprake dokumente moes plaas in ‘n kleipot waar hulle lank onbederf kon bly. Hy sluit die verhaal met die woorde: “Daar sal weer huise en grond en wingerde in hierdie land gekoop word” (Jer. 32:15).

Die hoofkarakter van die verhaal is die profeet Jeremia wat in die betrokke verhaal die persoon is wat die daad van grondkoop uitvoer. Van hom weet ons uit die lees van die boek redelik baie, maar die belangrikste is die feit dat hy deur die Here geroep was om ‘n mondstuk vir die volk te wees. Daarom word in die verhaal ook beklemtoon dat hy woorde van die Here sou ontvang het. Dit is juis vanweë die feit dat hy oordeel oor die regering uitgespreek het, dat hy hom in aanhouding bevind het. Hy het naamlik aan Sedekia gesê dat hy nie aan die hande van die vyand van die volk sou ontsnap nie, maar dat hy saam met ander volksgenote in ballingskap weggevoer sou word. Boonop sou die Babiloniërs die stad inneem en verwoes. Hierdie skerp woorde was die rede vir die profeet se ongewildheid in sy landstreek. In ons verhaal lê die klem egter nie op sy woorde nie, maar op sy optrede. Hy is die profeet wat ook doen wat die Here hom sê om te doen.

Die verhaal speel af in die paleis in Jerusalem en wel in die binneplaas van die paleiswag. Volgens hoofstuk 32:1-2 was Jerusalem in die stadium onder beleg van die Babiloniërs, rondom die jaar 586 voor Christus.

 Hoewel Jeremia hom hier in die paleis in aanhouding bevind het, kon hy redelik vrylik rondbeweeg soos blyk uit die feit dat hy in aanraking gekom het met die Jode (32:12) en met die volk gesels het (38:1).

Dit is tog interessant dat hoewel die stad onder beleg was, dit wil voorkom of die noordelike grens nie in die stadium totaal ontoeganklik was nie. Juis in die tyd het Genamel vanuit Anatot gekom om met Jeremia te kom onderhandel oor sy oom se grond. Hoe Genamel die beleërde stad kon binne kom is nie duidelik nie. Maar vir die doeleindes van die verhaal was dit egter belangrik dat laasgenoemde moontlik was.

Wat wil die verhaal komunikeer? Die verteller van die verhaal wil eerstens vir die hoorder en later vir die lesers iets vertel van die profeet Jeremia en tweedens iets oor die volk, die land en hulle toekoms.

Niks in die verhaal moet as toevallig gesien word nie. Nie die plek waar die gebeure afspeel nie, ook nie die keuse van karakters nie. Dit was vir die hoorders en vir die latere tradisies wat te doene sou kry met Jeremia se verkonindiging, belangrik om hom te sien  as die profeet wat van die Here gehoor het, maar ook die een wat gedoen het wat die Here hom bevel het.

 Hy was ‘n man wat in ‘n besonderse verhouding met die Here gestaan het en dus moes sy woorde en dade gesag afdwing. Die geskiedenis sou bewys  dat hy ‘n ware profeet van die Here was. In die lig hiervan moet dan gekyk word na die grondtransaksie wat Jeremia aangegaan het.

Die feit dat die profeet hom in aanhouding bevind in die paleis is belangrik vir die beklemtoning van die persoonlike vryheid wat Jeremia ondervind het, maar ook vir die vreemdheid van sy optrede deur grond te koop in sy besonderse omstandighede.

Die beklemtoning van sy omtandighede asook die uitsigloosheid van die stad en die land se toekoms maak sy optrede iets opmerkliks en buitengewoon. Jeremia verkondig dat die stad verwoes gaan word  en dat wegvoering in ballingskap vir die koning en volk voorlê en hyself is ‘n onvry mens, maar nogtans koop hy grond. Vreemde optrede sou ons sê. Ek kan jou verseker dat die amptenare van die koning dit netso vreemd gevind het en by hulle die vermoede moes laat ontstaan het dat Jeremia met die vyand saamsweer.

By die uitsigloosheid van omstandighede is daar nog ‘n eienaardigheid wat opval en vermelding verdien. Tydens die regeringskap van Sedekia was Jeremia nie meer ‘n jongman nie en volgens die woord wat hy van die Here ontvang het, sou die volk vir sewentig jaar hulle in ballingskap bevind voordat hulle sou terugkeer na hule eie land. Sonder om te probeer spekuleer oor hoe oud die profeet sou wees na die sewentig jaar(in die omgewing van 120jaar), is dit onwaarskynlik dat hy nog sou leef om die terugkeer te sien realiseer.

Die profeet gaan dus ‘n transaksie aan sonder dat hy self enige voordeel daaruit sou kon put. Dit moet vir ons ‘n duidelike aanduiding wees dat die verhaal iets besonders wil kommunikeer, anders is die profeet se optrede totaal sinloos.

Die verteller van die verhaal wil aan die hoorders of lesers kommunikeer dat Jeremia se grondtransaksie iets te sê het oor die toekoms van die volk en die land. Jeremia se optrede simboliseer iets oor die toekoms van Juda.

Ons weet dat simbole daartoe bydra om ons uitsig op sake te verbreed, ons verbeelding te stimuleer en om ons verstaan van sake te verdiep. Jeremia wou deur sy optrede , te midde van sy eie onvryheid, die volk en die koning se wanhoop in die toekoms aantoon dat hy geloof in die Here en daarom in die toekoms het. Hy wou deur koop van die grond, wat na ‘n sinlose transaksie lyk, aan die volk van Juda sê hy glo wat God sê naamlik: “Daar sal weer huis en grond en wingerde in hierdie land gekoop word.”

Jeremia se daad is niks anders as ‘n belegging in die toekoms van sy volk nie. Hy wil sê: “Kyk verder as julle huidige uitsigloosheid en sien die toekoms raak wat die Here vir julle moontlik sal maak.”

Jeremia se simboliese daad wys heen na dit wat verder lê as hulle huidige, en open so ‘n blik op die toekoms. Die verhaal van die grondtransaksie simboliseer  hoop in die toekoms van sy volk en sy land. Die Here, die Almagtige sal die onmoontlike in ‘n moontlikheid verander.

Dit is ‘n besonderse verhaal met ‘n besonderse betekenis: Daar is hoop in die toekoms van God se volk. Hierdie verhaal vertel van die betrokkenheid van die profeet as verteenwoordiger van die Here, by die nood van sy volk. In ‘n tyd van nood verseker hy hulle dat die Here hulle nie aan hulle lot sou oorlaat nie, maar dat daar hoop is in die toekoms.

As ons werklik glo dat die Here Sy hand in ons lewens en geskiedenis het, dan moet ons Hom vertrou wat ook ons toekoms in Sy hand het. Sonder hoop kan geen mens voortbestaan nie. Die verwagting dat iets beters voorlê, motiveer ons om in beweging te kom en te werk in die bereiking daarvan.

Soos wat die profeet deur middel van sy simboliese handeling ‘n konkrete heenwysing vir sy volk wou gee as bewys van sy geloof in die Here van die toekoms, so moet ons ook waarde heg aan die konkrete simbole wat deel uitmaak van ons geloofwêreld. Miskien

Filippense 2:1-11

Die brief aan die Filippense is ‘n merkwaardige brief. Dit is ‘n brief van Paulus aan ‘n gemeente met wie hy ‘n besonder goeie en lang verhouding gehad het. Paulus het hierdie gemeente gestig tydens sy tweede sendingreis. Dit was die eerste gemeente in Europa, en hierdie brief is so tien jaar na die stigting van die gemeente geskryf.

 Tussen Paulus en die gemeente was daar nog altyd ‘n hartlike verhouding, en as hy hierdie brief skryf, is Paulus nog in huisarres in Rome. Die gemeente het hom nie vergeet nie en stuur Epafraditos na Rome met ‘n bydrae vir Paulus se onderhoud.

Paulus skryf dan hierdie brief om die gemeente te bedank vir hulle ondersteuning. Hy stuur die brief saam met Epafraditos. Die brief weerspieel die diepe dankbaarheid van Paulus teenoor die gemeente in Filippi. Wat veral merkwaardig is, is dat dit ‘n brief is waarin blydskap baie sterk an vore kom. Nie minder as veertien keer kom die woord blydskap in hierdie kort briefie voor nie.

Soos ‘n goue draad loop die tema van dankbaarheid en blydskap deur die brief, al sit Paulus in huisarres in Rome, kan dit nie sy blydskap demp nie. Sy blydskap word nie deur omstandighede bepaal nie, maar is ‘n innerlikke blydskap op grond van sy lewende verhouding met die lewende Here. Geen omstandigheid kan dit van hom ontneem nie. Hy roep die gemeente dan by herhaling op om bly te wees in die Here.

Paulus roep die gemeente op om eensgesind en nederig te wees en noem 4 redes waarom. Dit is (1) die troos in Christus (2) die aansporing deur die liefde(3)die gemeenskap deur die Gees (4)en die innige meegevoel en meelewing. Op grond hiervan vra Paulus dat die gemeente sy blydskap volkome sal maak deur eensgesindheid. Hy pleit verder dat hulle niks uit selfsug of eersug sal doen nie, maar dat elkeen in nederigheid die ander hoër sal ag as homself. Hiermee raak hy twee kardinale sake aan waaraan Christene uitgeken behoort te word. Dit is twee aspekte waarin Christene anders is as ander.

Nederigheid kom mos nie algemeen voor onder mense nie. Trouens, dit staan gewoonlik maar op die agtergrond. Ons wil almal mos graag belangrik wees. Ons wil mos voor in die tou staan. Ons wil geag word. Ja dit is presies so, en dit self ook so onder Christene, selfs van die begin af, selfs van die dissipels se tye af. Maar dit hoort nie so nie! Inteendeel, in die koninkryk van God word die orde mos omgedraai en is die grootste die een wat die ander dien. Die dienaar is koning en die koning is dienaar!

Paulus onderstreep sy beroep op nederigheid deur ‘n ou kerklied aan te haal. In hierdie lied word oor Jesus en wat Hy gedoen het, gesing. Palus sê dat die gesindheid wat in Christus was, ook in ons moet wees. Wat behels dit?

Jesus was in die gestalte van God. Hy was op gelyke voet met God, een met God, Hy was immers self God. Maar Hy het  nie sy bestaan op Godgelyke wyse beskou as iets waaraan Hy moes vasklem nie. Hy was nie so gesteld op Sy posisie en status dat Hy ten alle koste daaraan wou vashou nie. Dis mos eerder iets wat ons doen, maar Jesus tree anders op.

Hy het Homself verneder deur mens, en boonop nog ‘n dienskneg te word. Dis al self ‘n wonder wat niemand kan verstaan of begryp nie. Hoe kan God mens word? Hoe kan die ewige gebore word as ‘n doodgewone baba? Dit is ‘n misterie waarvoor ons maar net kan stil word...

Dit word nog dieper. As mens het Jesus Homself nog verder verneder deur gehoorsaam  te wees, tot in die dood.... As vervloekte en veragte sou Hy sterf. Bespot deur almal. In die steek gelaat deur Sy vriende. Van God en mens verlate. Die lang en wrede kruisdood sou Hy sterf. Dit was die dieptepunt van Sy vernedering.

God het Hom juis omdat Hy bereid was om Homself so te verneder en so ‘n groot prys te betaal, tot die hoogste eer verhef en Hom die Naam gegee wat bo elke ander naam is. God het Hom verhoog. Hy het Hom die hoogste eer gegee wat God kan gee. Nou is niks en niemand belangriker as Hy nie. Niemand het meer mag as Hy nie. Niemand is so verhewe as Hy nie.

So sing die vroeë gemeente met vreugde. So kan ons vandag sing. Jesus het die hoogste prys betaal toe Hy Homself tot in die diepste moontlike plek verneder het in volkome  gehoorsaamheid aan God die Vader en gedring deur Sy onbegryplike groot liefde vir die mense. Hy het nie net die hoogste prys betaal nie. God het Hom uit die dood uit opgewek! Hy het opgestaan. Hy leef! Hy het oorwin oor graf en dood en hel. God het Hom verhef bo dit alles. Nou sal amal voor Hom buig en bely dat  Jesus Christus die Here is.

Nou moet ons vergeet, dat Paulus hier ook die gelowiges oproep om dieselfde gesindheid as Jesus te openbaar; om soos Jesus te leef. Dit sal ons niks baat as ons vandag net maar in verwondering kyk na die vernedering en verhoging van Jesus nie. Hierdie gesindheid wat in Christus was, moet ook in julle wees. Dit is die oproep en opdrag.

Die pad wat Jesus geloop het, moet ons ook loop. Soos Hy moet ons ook bereid wees om alles prys te gee om ander te dien. Dit geld vir elke gelowige en op alle lewensterreine. In die huis moet ons onsself prysgee en dien. By ons werk, tussen ons vriende...noem maar op. Die vraag is of hierdie gesindheid wat in Christus was, ook in ons waargeneem kan word.

Hoe gaan dit in ons gesinne en ons families? Is ons juis daar bereid om die minste te wees, om die ander te dien? Ons wil ons maar nogsteeds net die belangrikste wees? Ag on sander hoër as onsself? Of word ons optrede eerder gekenmerk deur selfsug of eersug?

 Dink ons net aan ons eie belange, of dra ons die belange van ander op die hart? Is ons een in liefde, een van hart, een in strewe? Ons behoort elke dag ons eie lewe en die van ons gesin en familie aan hierdie  duidelike norme te toets en te vra of die gesindheid van Jesus ook in ons is.

Dit is slegs as ons die gesindheid van Jesus reflekteer en leef soos Hy geleef het, dat God ons sal verhoog en ons deel sal kan hê aan die ewige fees by Hom. Dan sal ons oorwinning na vernedering smaak...

Johannes 11:45-57

Hierdie deel is seker een van die skokkendste dele in die Evangelie van Johannes. Die tragiese lê daarin dat dit van die negatiefste kenmerke van die kerk deur die eeue oopvlek. Dit ruk ‘n mens as ons onsself en ons kerk hierin raaklees. Lees ons hierdie gedeelte, dan besef ons, dit kon netsowel ons gewees het. Daar is nie eintlik ‘n wesenlike verskil tussen ons en die kerk in die tyd van Jesus nie.

Die gedeelte begin baie positief. Baie van die Jode wat na Maria gekom het en gesien het wat Jesus gedoen het, het tot geloof in Jesus gekom. Maar dan lees ons dat nie almal tot geloof gekom het nie. Party het dadelik na die lede van die Joodse Raad gegaan en vertel wat gebeur het. Hieruit kan ons twee dinge aflei: Dit blyk datg die Joodse Raad nie daar was nie. Die kerkleiers skitter in hulle afwesigheid. Die kerk is nie teenwoordig waar mense in smart en rou gedompel is nie. Afwesig in ‘n tyd toe Maria en Marta ondersteuning so dringend nodig gehad het. Dis tragies. Hoe dikwels gebeur dit nie vandag nog dat die kerk afwesig is waar mense ly en in smart en rou gedompel is nie. Ons wys so vinnig ons gesig. Ons is soos die lede van die Joodse Raad so besig dat ons nie tyd het om diegene in nood te wees nie.

Die wyse waarop hier ‘n teenstelling gemaak word tussen die wat tot geloof gekom het en die storiedraers, laat blyk dat die storiedraers nie tot geloof gekom het nie. Hulle het ook gehoor en gesien wat gebeur het. Ja, hulle het gesien dat ‘n man wat dood en begrawe was, uit die dood opgestaan het en uit die graf gekom het, maar dit het nie tot ‘n lewensverandering gelei nie. Hulle draf om stories aan te dra. Is dit nie wat nogsteeds gebeur nie? Mense kan nie wag om stories aan te dra nie...en dan is dit nie altyd eers die waarheid nie.

Wat dit nog meer tragies maak, is hoe die kerkleiers op die stories reageer. Die Joodse raad het ‘n spesiale sitting van die Raad belê. Dadelik. Net op grond van wat vir hulle vertel is.

 Wat word tydens hierdie spesiale vergadering bespreek? Hierdie man doen baie wondertekens...dis die kern van die bespreking. Wat het hierdie wondertekens behels? Ons het al gelees van die water wat in wyn geword het, van die genesing van siekes en blindes, van die voeding van mense, van die feit dat Jesus op die water geloop het, van ‘n dooie wat lewend geword het. Maar wat eintlik skokkend was , is die verloop van die bespreking...as hierdie man so aangaan, sal al die mense in Hom begin glo...so dit gaan nie soseer oor die wondertekens nie, maar oor Sy aanhang. Hulle(die Joodse Raad), raak bang dat hulle hul magsposisie in die samelewing gaan verloor. Jesus is besig om hulle te beroof van hulle magsposisie! Dis waaroor hulle bekommerd is.

Die Joodse Raad was eintlik dus net bekommerd oor hulle eie posisie. Hulle was al lankal gevestig, en het diep gewortelde belange in die hele samelewing, en nou is hulle invloed besig om te kwyn. Mense is nie meer tevrede om die ou geykte dinge te hoor nie. Die Joodse geloof het verstar, en vervlak tot ‘n godsdiens met ‘n klomp uiterlike gebruike. Tradisies was baie belangriker as enigiets anders, daar was nie meer ‘n gevoel van empatie of warmte teenoor mekaar nie...

En nou kom Jesus. Hy gee om vir mense. Hy reik uit en help diegene in nood. Meer nog, Hy doen wondertekens as Hy die mense te hulp kom, Hy leer die mense op ‘n nuwe manier, en gebruik nie meer die ou geykte uitdrukkings nie. Hy praat in ‘n taal wat hulle verstaan. Hy lê die Bybel op ‘n besonderse wyse uit, nie soos die Joodse Raad nie. Hy kom uit by die kern van die boodskap en verwoord dit in ‘n aktuele vorm. Nuut kom die ou, ou boodskap!

Dit kan die kerkleiding nie hanteer nie! Helaas is dit ‘n tragiese waarheid wat sedertdien nog nie veel verander het nie. Die kerk is dikwels die heel laaste instansie  wat verander, as dit hoegenaamd verander. Die kerk is soms ligjare agter die res van die gemeenskap, want gevestigde belange dra te swaar gewig. Mense wat nie presies sê soos wat die kerk dit al vir eeue sê nie, word uitgeban. Geen wonder dat ons vandag weer sit met ‘n afname in kerklike betrokkenheid nie. Kerke loop leeg, en die aanhang en aansien van kerke verdwyn.

Lees ons wat Johannes hier skryf, word dit net al erger. Die Joodse Raad, besluit dat Jesus uit die weg geruim moet word. Let op, dis nie die duiwel wat so besluit nie, nie die ongelowige wêreld nie, nie die leiers van ander godsdienste nie. Nee, hierdie besluit val op ‘n spesiale vergadering van die Joodse Raad. Die Hoofraad, of Algemene Sinode van die kerk van daardie tyd neem hierdie besluit!

Voordat ons nou terugsit en sê dat ons gelukkig nou nie meer die pad van die Joodse Raad volg nie, moet ons net ‘n bietjie weer na onsself kyk. Is daar tog nie iets van hulle in ons nie? In ons tyd hoor ons net te dikwels oordele op grond van stories. Sien ons te dikwels agter die optrede van party mense iets  van die Joodse raad deurskemer. Nee, ons wil nie vir Jesus doodmaak nie, maar maak ons nie baie keer Sy werk ongedaan nie? Ons hoor wat Hy gedoen het, ons lees wat Hy vra, maar kyk ons wat gebeur rondom ons dan sien ons maar min hiervan.

Ons is nie betrokke by die nood en lyding van mense, selfs van ons eie lidmate. Ons is vyandig teenoor diegene wat op nuwe maniere die ou, ou boodskap van Verlossing in Jesus verwoord. Ons wil dikwels niks weet van eerlike pogings om die Bybel en sy boodskap oor te dra vir die moderne mens nie. Ons spreek nie meer die nood en vrae van die mense aan vandag nie. Ons leef nie die boodskap van Christus uit nie. Dan moet ons mos elkeen erken: Dis nie die Jode wat Hom gekruisig het nie, dis nie die Roemeine wat Hom aan die kruis laat sterf het nie, dis ons....nee dis ek wat Hom gekruisig het. Elke dag word Hy gekruisig. Elke dag soek mense Sy dood. Elke keer as ons ons eie belange voorop stel en Hom nie volg nie, soek ons Hom om Hom dood te maak.

In hierdie gedeelte hou Johannes ‘n spieel vir ons voor waarin ons onsself raaksien. Laat ons nie die Jode en die Joodse Raad veroordeel nie. Kom ons sien onsself raak. Want eers as ons onsself raaksien, kan ons voor Hom neerval en pleit om Sy genade; om

Eksodus 15:22-16:7

Wie van ons het nie bekommernis nie? Wie van ons kan in alle eerlikheid sê: Daar is absoluut niks waaroor ek my nie bekommer nie? Het bekommernis nie ‘n inherente deel van ons lewenswyse geword nie?

Miskien bekommer jy jou oor jou gesondheid, jou huwelikslewe, jou kinders, jou finansiële toestand, jou werk of dalk jou plaas, of besigheid? Miskien oor jou geestelike lewe of die kerk? Miskien oor ons land of ons toekoms?

Bekommernis, het die Spreukerdigter gesê: is die einde van vreugde(Spreuke 14:13), elders sê Spreuke: “Bekommernis in die hart van die mens druk dit neer”(Spreuke 12:25). As ons rondom ons kyk dan sien en ervaar ons so min vreugde en blydskap. Mense loop in die strate, met kommer wat uit die stroewe gesigte en tam houdings blyk. Baie van ons mense is so teeneergedruk, platgedruk deur bekommernis.

Iemand het eenkeer so raak gesê: “Bekommernis bedek nie net die blink van ons vreugde nie; dit roes ons lewe langsamerhand dwarsdeur.Daar is slegs een middel om die blink ongeskonde te bly bewaar, en dit is om dit elke more met geloof en lewensblyheid te vryf.”

Bekommernis kan baie negatiewe gevolge hê. Daar is daagliks honderd en een dinge wat jou heeltemal tereg besorg, maar as jy jou net laat gaan, sal hulle jou gou onderkry en sal jy van die een depressie na die ander beweeg. Sodoende groei daar ‘n atmosfeer van onbehaaglikheid in en rondom jou. Dan stort jy nie alleen jouself in die ongeluk nie, maar ook jou gesinslede, jou familie, jou vriende en almal wat bekommerd is oor jou. Bekommernis is die grootste moordenaar van  die liefde. Dit laat jou voel soos wanneer ‘n drenkeling aan jou vasklou. Jy wil hom graag help, maar jy weet hy gaan jou verwurg in sy paniek.

Bekommernis kan tot depressie aanleiding gee. Dokters en sielkundiges se spreekkamers sit vol mense wat so volhard het in hulle bekommernis dat hulle in een of ander vorm van depressie verval het.

Dui bekommernis nie dalk ook op ‘n gebrek aan geloof en geloofsvertroue nie? Iemand het eenmaal gesê: “Bekommernis is om ‘n las te dra wat God ons nooit opgelê het nie.”

Natuurlik is dit so dat diep gelowiges ook met groot bekommernisse rondloop en dat ons geloof ons nie vrywaar van bekommernis nie. Inteendeel, gelowiges kan ook depressief word. Dink maar net aan Elia wat die woestyn in geloop het, onder ‘n boom loop lê het en gewens het hy kan sterf omdat alles om hom donker geword het en hy het nie meer kans gesien het vir die lewe nie. Die vraag is net: hoe hanteer ons ons bekommernisse?

In Eksodus 15 en 16 lees ons van ‘n depressiewe volk van die Here. Dit gaan hier oor die bekommernis van die Israeliete en hulle hantering van hulle bekommernisse. Kom ons kyk daarna, want dalk gee dit vir ons riglyne, dalk leer ons hoe ons nie ons bekommernisse behoort te hanteer nie.

As die Here hulle verlos en hulle deur die see lei en hulle vyande vernietig, sing hulle van blydskap. Maar die oomblik as hulle swaarkry, as hulle sonder kos of water is, dan verdwyn die vreugde. Dan word die bekommernis oor wat hulle sal eet en drink allesoorheersend. Danbekommer hulle hulle en sê: “Wat moet ons eet en drink?”

Die oomblik as hulle hulle begin bekommer, begin hulle verwyt. Hulle verwyt hulle leiers as hulle sê: “Julle het ons in die woestyn uitgelei om hierdie hele vergdadering van honger te laat sterwe”(Eks. 16:3). Hulle bekommernis lei niet net daartoe dat hulle vertroue in hulle leiers verloor nie, maar dat hulle ook hulle vertroue op die Here verloor. Hulle verwyt die Here. Hulle verwyt Hom omdat Hy hulle uit Egipte verlos het. Hulle bekommernis verdryf hulle geloof in die Here; hulle vertroue in die Here; hulle liefde vir die Here. So breek hulle kommer heeltemal af.

Maar nog meer. Hulle bekommernis lei daartoe dat hulle alleen na die verlede hunker. Hulle verlang terug na die vleispotte van Egipte. Maar was die verlede so wonderlik as wat hulle nou in ‘n toestand van depressie maak? Nee. Hulle idealiseer die verlede. Hulle siening van die verblyf in Egipte is nie waar nie, want toe hulle in Egipte was, het hulle geroep om uit Egipte verlos te word...

Hulle bekommernis lei daartoe dat hulle nie meer wil leef nie. So word hulle tipies depressiewe mense wat net moeg is vir die lewe, wat nie die mooie te midde van moeilike omstandigehede raaksien nie....

Die arme Israeliete! Hoe kon hulle tog so dwaas gewees het? Hoe kon hulle tog so bekommerd, so depressief geword het? Dit dan pas nadat hulle die grootste verlossingsdade van die Here aanskou en beleef het.

Miskien het hulle gedink as die Here ons verlos het, sal alles seepglad verloop. Dan sal daar geen probleme meer wees nie. Toe moes hulle op die harde manier ontdek: die pad van die verloste loop ook deur die dorre woestyn van swaarkry en lyding...

Hier in die woestyn het hulle bekommerd geword. Maar hier kon hulle ook leer wat Petrus later vir die gelowiges wat diep gely het, skryf: Werp al julle bekommernis op Hom wat sorg vir julle. Dit was nie nodig dat hulle bekommerd en selfs depressief geraak het nie. Die Here het voorsien. By Mara het Hy die bitter water soet gemaak. Hy het hulle gelei na Elim waar twaalf fonteine was. Hy het water uit die rots laat borrel. Die Here het hulle gevoed met manna en kwartels. Hulle bekommernis was vergeefs...want hulle het geleer, dat dit niks baat om jou te bekommer oor julle lewe, oor wat julle sal eet en wat julle sal drink nie.(Matt.)

Wees nie bekommerd, of besorgd, of depressief nie. Glo net. Die Here is jou God wat jou verlos het. Jou lewe is in Sy hande, Hy sorg vir jou, Hy dra jou...

Mag ek weer vra: “Is jy bekommerd? Druk die kommer van die lewe jou plat sodat jy mismoedig en pessimisties voel? Sodat jy wil uitroep: “Ek kan nie meer nie?”

Ons leef in ‘n kommervolle wêreld. Is ons deel daarvan? Ons wat onlangs nog gejuig het oor die verlossing van die Here, ons wat gehoop het: nadat die Here ons vrygemaak het, sal hierdie swart kommerwolk verdwyn.

Nou lê alles soos ‘n berg voor ons. Bekommer ons ‘n geliefde wat siek is; oor ons huwelik; oor ons kinders; oor ons werk;oor ons finansies. Dit voel asof ons niks daaraan kan doen nie, ons word depressief. Die bekommernis verdryf alle vreugde en maak ons lam en passief, en dan begin die verwyte teenoor ander, dan begin ons mos die fout by ander soek. Miskien sê ons: dit is die Here se skuld dat alles so gebeur... dan verloor ons perspektief en hunker ons ook na ‘n verlede wat ons geïdealiseer het maar wat eintlik nooit so bestaan het nie. Dan sien ons nie meer kans vir die hede of die toekoms nie.

Miskien sê ons ook... ek wens ek was eerder dood. Ag as die Here my maar net wil kom vat.

Nee, ons mag nie. Ons behoort nooit ons bekommernisse so te hanteer nie. Eintlik het Israel op die wyse glad nie hulle bekommernisse hanteer nie. Verwyte, veridealisering van die verlede en verlies van perspektief, wanhoop en die wens om te sterf, is tog nie positiewe hanteringsmeganismes nie. Dit lei tot niks, behalwe om dinge verder te vertroebel en te verduister...

Die Israeliete moes leer dat God ‘n plan met hulle gehad het. Hy was met hulle op pad van die land van onderdrukking na ‘n eie land waar hulle vry kon wees. Isarel moes leer dat die Here vir hulle sou sorg. Hulle moes nie angstig rondkyk nie, Hy sou hulle beskerm en dra, Hy sou versorg, Hy het water, kwartels en manna voorsien...netso moet ons ook nie angstig rondkyk nie...dieselfde Vader wat vir gister gesorg het, sal vandag en more sorg. Ons moenie ons bekommernis hanteer soos die Israeliete nie....ons moet net op God vertrou en op Hom wag...sonder om ons oor onnodige dinge te bekommer....

Johannes 3

Die inhoud van gesprekke hang af van die partye wat aan die gesprek deelneem. Mens kan nou eenmaal nie met ‘n kind van driejaar dieselfde gesprek voer as met ‘n volwassene nie. Die ontwikkelingsvlak, verwysingsraamwerk en konteks van ‘n gesprek bepaal die vlak van die gesprek.

Johannes 3 is ‘n weergawe van een van die diep gesprekke wat Jesus gehad het. Trouens, in die Evangelie van Johannes vind ons meer diepte gesprekke as in enige van die ander Evangelies. Dit is insigself insiggewend en dui op die geestelike diepte van die skrywer en van die ontvangers en eerste lesers van Johannes se evangelie.

Jesus voer hierdie gesprek met Nikodemus. Hy het een aand laat na Jesus gekom om met Hom te praat. Nikodemus was ‘n Fariseër en lid van die Joodse Raad. Hy was dus ‘n gesiene man  en erkende leier in die gemeenskap. Die Joodse Raad het immers bestaan uit verteenwoordigers van die verskillende godsdiesntige groepe. Die leiers van hierdie groepe, wat die Fariseërs en Saduseërs ingesluit het, het op die Joodse Raad gedien. Die Joodse Raad was die hoogste Raad. Daar kan dus nie twyfel wees dat Nikodemus ‘n man van statuur en aansien was nie.

Nikodemus was ‘n Fariseër. Ons het nogal dikwels ‘n negatiewe persepsie van die Fariseërs, maar ons moet egter onthou dat die Fariseërs eintlik een van die groot “kerke” van destyds was. Daar was toe veral vier “kerke”, naamlik die Fariseërs, die Saduseërs, die Selote en die Esseners. Anders as vandag, was daar destyds baie groter skakeling tussen die kerke en het hulle gesamentlik in die tempel aanbid(alhoewel nie altyd gesamentlik in die sinagoges nie) en gesamentlik die feeste gevier. Die Fariseërs was baie toegewyd en gesteld op die suiwerheid van die leer en op die nakoming van die Wet, soos baie gelowiges vandag nog.

Nikodemus kom een nag na Jesus toe. Dit word nie gesê dat dit in die geheim was nie. Mens kan eerder daaraan dink dat dit eintlik die beste of selfs die enigste tyd vir so ‘n gesprek was. ‘n Gesprek wat nie verlaag word deur die teenwoordigheid van baie mense nie, dis nie ‘n twisgesprek nie, nie ‘n stryery nie, net ‘n eerlike diep gesprek. Daarvoor is die stilte van die nag die beste tyd. Die feit dat Jesus hierdie diep gesprek met Nikodemus voer, dui op Jesus se waardering van sy geestelike vlak.

Nikodemus begin die gesprek met ‘n belydenis oor Jesus: “Ons weet dat U ‘n leermeester is wat van God af gekom het, want niemand kan hierdie wondertekens doen wat U doen as God nie by hom is nie”. Hy het dus al na Jesus geluister, hy het Jesus al sien optree. Nie van hoorsê nie, maar op grond van eie waarneming weet hy dit. Hieruit blyk sy respek vir Jesus.

 Jesus se antwoord gaan nie oor homself nie. Hy vertel vir Nikodemus dat niemand die koninkryk van God kan ingaan tensy hy nuut gebore word nie.

Nikodemus is nie passief nie...hy praat met Jesus. Hy vra vrae en kom met argument, hy vra om verduidelikings...hier is aktiewe dialoog aan die gang. Nikodemus is bereid om te sê dat hy nie verstaan nie en dat dit nie vir hom logies klink nie. Hoe kan ‘n volwassene nuut gebore word?

Nikodemus stel vir elke gelowige ‘n voorbeeld. Maak tyd om met Jesus in gesprek te tree. Ons kan maar met Hom praat, ons mag maar vrae ook vra. Ons kan sê wat ons nie verstaan nie, en ons kan ook sê as dinge nie vir ons sin maak nie. Leer ons dit nie dwarsdeur die Bybel nie? So het Habakuk en Jeremia en Job mos ook met die Here gepraat.

Ons dink te dikwels dat ons net passief moet luister. Dit leer die Bybel ons nie. Maak tyd en praat met Jesus.

Jesus wys daarop dat Hy nie van ‘n nuwe fisiese geboorte praat nie, maar van ‘n geboorte uit die Gees en dit is belangrik om te weet dat Johannes niks meer oor die water gesê het nie. Jesus verwys dan na die wind wat waai waar hy wil. Mens weet nie vanwaar die wind kom en waarheen dit gaan nie. Ons kan maar  net die werklikheid  van die wind aanvaar en dit beleef. So, sê Jesus, gebeur dit met elkeen wat uit die Gees gebore is.

Ons moet goed luister na hierdie deel. Ons wil mos altyd alles verklaar. Ons poog selfs om bekering en wedergeboorte breedvoerig te omskryf. Sommiges wil selfs stappe voorskryf...maar dis nie wat Jesus hier sê nie. Hier beklemtoon Hy die wonder wat maar net beleef en nie verklaar kan word nie. Miskien moet ons meer ruimte vir die verwondering hiervan laat. Aanvaar dit, glo dit...beleef dit.

In die res van die gesprek met Nikodemus verwys Jesus na twee sake, naamlik die Ou Testament en die wêreldbeeld wat in sy tyd algemeen aanvaar is (laasweek se preek).

In daardie tyd het die mense geglo dat daar twee wêrelde is. Die wêreld daar bo(die hemel) en die wêreld hier onder(aarde). Die wêreld daarbo was mos die wêreld van die lewe, en lig sonder gebrek. Die wêreld hieronder ken die dood, duisternis en gebrek. Die twee het in direkte kontras met mekaar gestaan, en daar was volgens hulle geen kontak moontlik tussen die twee wêrelde nie.

Maar nou kom Johannes en laat die klem daarop val dat Jesus van die wêreld daarbo af gekom het en die twee kom verbind. Deur Hom kan die mens nou deel hê aan die lig, die lewe en die koninkryk van God. Dit is wat Jesus in die laaste gedeelte van Sy gesprek met Nikodemus beklemtoon.

Hy kom van die hemel af. Hy het na die aarde toe gekom om die gaping tussen hemel en aarde te oorbrug. Hy het gekom om God en mens met mekaar te versoen. Hy het gekom om die mens te red. In die opsig verwys hy na die slag wat Moses in die woestyn verhoog het. Toe die slange dood gesaai het, is diegene wat opgekyk het na die slag, gered. Die slang is in die ou tyd gesien as die simbool en die konkretisering van demonise magte wat dood bring. Jesus trek die lyn dan deur en verwys na Sy komende dood. Hy sal verhoog word aan die kruis...nie verhoging in die sin van ‘n hoë posisie nie, inteendeel, dit sal die dieptepunt van Sy lyding wees. Hierdeur bereik die twee uiterstes mekaar. In die verhoging wat die dieptepunt is, breek die lig deur die duisternis.

Deur Sy dood oorwin die lewe. Alles word omgedraai. Nou heers die dood nie meer nie. Daar is redding. Dit beteken die volle en volledige omkeer van alles. Soos Paulus later kon bely: alles word nuut. Die ou dinge het verbygegaan. Die hemel het aangebreek hier op aarde. Die koninkryk van God vind gestalte in jou en my, hier en nou.

Johannes 3 word dikwels die kern van die Bybel genoem. Dit was nie net ‘n diep gesprek tussen Jesus en Nikodemus nie. Dis Sy gesprek met jou vanoggend. Hierna kan ons met blydskap luister. Ons kan elke word hier op onsself toepas en vir onsself toeëin. Tr

Johannes 6:41-7:9

Johannes vetel nogal dikwels in sy Evangelie dat mense Jesus nie verstaan het nie. Omdat mense Hom nie verstaan het nie, was daar telkens verskillende reaksies op Sy woorde en dade. Daar was meer verdeeldheid oor Jesus se optrede as wat daar eenstemmigheid was. Dis helaas nogsteeds so.

Waarom het die mense wat na Jesus geluister het, nie altyd goed verstaan wat Hy gesê het nie? Ons kan verskillende antwoorde gee. Wat Jesus gesê het, was nie in lyn met hulle tadisies nie. Dit het nie altyd ooreen gestem met hulle opvattings oor dinge nie. Hulle het op ‘n ou geykte manier gedink, en Jesus praat op ‘n nuwe manier. Hy ruk hulle en hulle moet nut dink oor dinge. Daarby praat Hy, soos blyk uit die Evangelie van Johannes, nie altyd op maklike manier nie. Mens moet mooi luister en goed nadink oor wat Hy gesê het as jy iets daarvan wil verstaan en begryp.

Dit was nie net destyds so nie. Ons verstaan ook nie aldag mooi nie. Ons is maar netso geneig om op bepaalde tradisionele maniere te dink. Ons begryp ook nie aldag nie omdat ons alles wil verklaar in ooreenstemming met wat ons dink en ken. Ons wil selde nuut en ernsitg dink oor Jesus en wat hy dan gesê het.

In hierdie vorige deel het Jesus vir die skare wat deur Hom gevoed is, gesê dat Hy die brood van die lewe is. Hy is die brood wat God gee en wat uit die hemel kom en aan die wêreld die lewe gee. Dit sluit aan by die algemene wêeldbeeld van destyds.

Die mense het toe gedink daar is eintlik twee wêrelde : die wêreld daar bo, of liewer die hemel, en die wêreld hier onder of die aarde. In die hemel is alles volmaak, dis dan die woonplek van die gode. Daar is lig en algehele afwesigheid van enige gebrek. Die teenoorgestelde is waar van die aarde of die wêreld hier onder. Vir hulle was die hemel en die aarde geskei en was daar geen moontlikheid dat die mens van die wêreld na die hemel toe kon gaan nie. Hulle het hoogstens gedink dat as mens sterf, jou siel bevry word soos ‘n voël uit ‘n kou en slegs dan sal jy iets van die die hemel dalk kon smaak.

Nou sluit Johannes by hierdie beeld aan. Maar hy beklemtoon dat Jesus van die hemel gekom het. Trouens dit doen Hy meer as enige van die ander Evangeliste. Jesus bring so die hemel aarde toe. En Hy open die weg na die hemel. Nou kan die mens wat in Hom glo, deur Hom die ewige lewe hê. Kan die gelowige reeds hier op aarde iets van die hemelse heerlikheid smaak en sal die gelowige na die dood die volheid daarvan beleef. Dit is wat Jesus onderstreep as Hy sê dat Hy die brood van die lewe is.

Die Jode verstaan dit nie. Hulle kan dit nie begryp dat Hy die brood is wat van die hemel af kom nie. Hulle ken dan Sy ouers, hulle ken Sy familie...Nee, Sy koms van die hemel is nie te rym met hulle kennis nie. Rasioneel kan hulle dit nie verklaar nie. Dit pas nie in by hulle kennis en verwysingsraamwerk nie.

In die daaropvolgende gesprek poog Jesus om dit duideliker te maak. Hy noem ‘n paar dinge. Eerstens sê Hy dat niemand na Hom toe kom as die Vader wat Hom gestuur het, die person nie na Hom toe trek nie. Die mens kan nie uit sy eie na Jesus toe kom nie, soos die die mens nie uit sy eie na God toe kan gaan nie. God is mos in die hemel en niemand kan van die aarde by die hemel uit kom nie. Om by Jesus en God uit te kom, is nie die prestasie van die mens nie, maar ‘n genadedaad van God. God trek ons na Hom toe .

“n Bietjie later sê Hy dat die wat na die Vader luister en van Hom geleer het, na Jesus kom. God trek dus nie sommer nie. Hy trek diegene wat luister en leer.

Tweedens sê Jesus dat Hy die gelowiges op die laaste dag sal laat opstaan uit die dood. Wie, in Hom glo, het die ewige lewe. Let op, sal nie eendag die ewige lewe hê nie, maar het nou al die ewige lewe. Is dus nie meer van die aarde aards en sterflik nie, maar lewe. Al sou hy dan sterf, dan sal hy nog opstaan op die laaste dag.

Derdens sê Jesus dat niemand die Vader gesien het behalwe Hy nie. Later sou Hy hierop uitbrei en daarop wys dat wie Hom gesien het, die Vader gesien het. Nie net is kontak met die hemel moontlik nie. Nie alleen kan die mens nou reeds die ewige lewe hê nie, maar die mens kan nou kontak met God hê. So ‘n persoonlike kontak met Hom hê en in so ‘n persoonlike verhouding met Hom staan dat gelowiges as’t ware God sien. Maar dit is alles net moontlik deur Jesus.

Jesus sê dat mense net deel kan hê aan die ewige lewe as jy Sy liggaam eet. Dit het die Jode glad nie verstaan nie. Bepleit Hy dan nou kannibalisme? Hoe kan mens tog Jesus eet? Dis mos nie logies of aanvaarbaar nie? Nee wat, dit kan ons nie aanvaar of glo nie. Die Jode verstaan nie, en hulle verwerp Sy uitsprake.

Jesus herhaal wat Hy gesê het. Laat dit goed gehoor word en insink. Wie nie die liggaam van die Seun van die mens eet en Sy bloed drink nie, het nie die lewe nie. Wie My liggaam eet en My bloed drink, het die ewige lewe.

Nou is dit nie net die Jode wat nie verstaan nie...baie van die dissipels van Jesus sê: Wat Hy nou sê is darem te erg. Dit klink bietjie te kras. Dit kan tog nie! Wie kan dit nou doen?

Jesus hoor dat hulle mor en sê dan dat dit vir die mens onmoontlik is om te glo. Maar dit is alleen deur die Gees dat die mens kan glo. Dit is immers dat as God die mens na Hom toe trek dat die mens kan glo en verstaan. Nog verstaan of aanvaar baie dit nie. Trouens, hulle is so geskok dat hulle omdraai en huis toe gaan en nie meer saam met Jesus wil gaan nie. Baie draai die rug op Jesus. Nou sê Hy darem dinge wat te erg is. Nou verstaan ons nie meer nie. Wat Hy nou sê pas nie in by hulle denke nie.

Dit het nie net toe gebeur nie. Dit gebeur vandag nogsteeds. Baie draai die rug op Jesus omdat die eise wat Hy stel nie inpas by ons denke en opvattings nie. Die ergste is dat baie nog op die oog af saamgaan; in die kerk is, maar lankal nie meer regtig by Hom is nie.

Daar was egter ook ‘n ander reaksie. Sommige van die dissipels bely hulle geloof. By monde van Petrus bely hulle: U het die woorde wat lewe gee. En ons glo vas dat U die Heilige van God is. Al verstaan hulle nie alles nie. Hulle kan net glo. Vas glo dat Jesus die Heilige van God is. Is dit nie nodig dat ons ook soms maar net moet bely nie? Ons verstaan nie alles nie, maar glo vas dat Jesus die Heilige van God is. Dis eintlik al wat Hy vra. Aanvaarding, gehoorsaamheid en die navolging van Sy voorbeeld.

Daar was nog reaksie op Jesus se woorde. Die reaksie van Sy broers. Hulle wil hê dat Jesus na Judea toe moet gaan. Al het hulle geweet dat die Jode Hom wou doodmaak. Uit hulle reaksie blyk dit dat hulle eintlik kwade bedoelings gehad het. So asof hulle moeg is vir Hom. So sarkasties. Hy wil mos bekend en beroemd wees. Dan moet Hy Hom mos openlik aan die wêreld bekend maak. Hoor ons die spot; die vermaaklike toon? Hierdie reaksie is ook een van verwerping. Johannes skryf: Selfs Sy broers het nie in Hom geglo nie.

Nou is dit maklik om vinnig te oordeel. Dit pas egter nie. Ons moet onsself raaksien in hierdie mense en groepe. Reageer ons soos die Jode of soos die wat weggedraai het of soos die broers op Jesus? Of hou ons aan Hom vas soos die ander dissipels? Miskien het ons dit verkeerd gestel. Ons sal mos almal gou-gou sê dat ons saam met Petrus  bely dat Jesus die Heilige van God is en die woorde van die lewe het. Teoreties miskien... Maar wat gebeur in ons lewens? Daar reageer ons almal maar soms soos die Jode en die wat omgedraai en weggeloop of soos die broers wat spot....

Johannes 19:28-42

In die evangelie van Johannes staan die sterwe van Jesus sentraal. Dit is die fokus waarom alles draai. Dit is die spil waarom alles draai. Elke gebeurtenis in die lewe van Jesus wat hier belig word, het verband op die sterwe van Jesus. Die skadu van die kruis val oor elke episode in sy lewe.

Die kruisdood van Jesus is sentraal in die lewe van elke Christen. As Hy nie gesterf het nie, sou ons elkeen se verlossing nie moontlik gewees het nie, sou ons nie met God versoen kon wees nie. Sou ons in die duisternis leef en nie Christene, kinders van God gewees het nie.

Nou is dit so dat Jesus nie alleen gesterf het nie, maar dat hy ook opgestaan het uit die dood. Ons dink eintlik nie aan Sy dood alleen nie, maar altyd aan Sy dood in samehang met Sy opstanding. Dit kan meebring dat ons dink dat Sy dood nie so verskriklik was nie. Kom ons probeer ‘n oomblik net op Sy dood fokus en om Sy opstanding bietjie op die agtergrond te skuif.

Jesus het regtig gesterf. Hy was heeltemal dood gewees. Dit was nie ‘n tipe skyndood nie, maar Hy was dood soos enige mens wat gesterf het. Ons lees hier dat Jesus uitroep: Dit is volbring. Toe het Hy Sy kop vooroor laat sak en die laaste asem uitgeblaas. Hy sterf. Hy is dood.

Dat hy dood is, word bevestig deur die soldate wat dit sien. Maar hulle maak doodseker dat Hy dood is deur ‘n spies in Sy sy te steek. Daar kom dadelik bloed en water uit. Dit is ‘n bewys dat Hy regtig dood is. Die feit dat Hy dood is, word ook bevestig deur die ander ooggetuies wat dit alles gesien het. Een van die ooggetuies is die skrywer van die Evangelie. Hy het dit self gesien. Dis nie ‘n oorlewering  waarvan hy maar net gehoor het nie. Hy het gesien hoe Jesus sterf en dat Jesus regtig dood is.

Die feit dat Jesus regtig dood was, kom verder duidelik na vore as Josef van Arimatea Jesus begrawe. Hierdie Josef was ‘n dissipel van Jesus. Hy was egter bang vir die Jode en was derhalwe in die geheim ‘n dissipel van Jesus. Hy wou nie na vore kom nie, maar in die geheim het Hy nie net Jesus bewonder nie, maar ook geluister na wat Hy gesê. Hy het in die geheim geglo.

As Jesus sterf, dan kom hy na vore. Hy gaan na Pilatus en kry toestemming om Jesus te begrawe. Opvallend hoe die rolle hier omgedraai word. Die wat Jesus openlik gevolg het, hardloop en kruip nou weg. Hulle is almal afwesig. Maar die een wat in die geheim ‘n dissipel was, tree openlik na vore en begrawe Jesus.

Nou kon almal hom sien en kennis dra van wat hy doen en waar sy lojaliteit lê. Nou is hy nie meer bang vir die Jode nie. Wat dit nog meer treffend maak, is die feit dat dit in daardie tyd eintlik die plig van die oudste seun was om sy pa te begrawe. Met hierdie daad sê Josef dus dan dat hy ‘n seun van Jesus is.

Mens sidder om te dink wat kon gebeur het as Josef van Arimatea nie na vore gekom het nie. Dit wil al daarna lyk dat die dissipels en apostels so bang was dat hulle Jesus net daar sou laat of dat Sy lyk soos die van die ernstige misdadigers wat gekruisig is, buite die stad gegooi sou word waar die wilde diere en aasvoëls die lyke, dan ook Jesus s’n sou verorber.

Die feit dat Josef Jesus van die kruis afhaal en in doeke toedraai en begrawe, is nog’n verdere aanduiding dat Jesus werklik gesterf het. Jesus was dood.

Die werklikheid van die dood van Jesus is egter nie nie die fokus nie. Wat sal dit in elkgeval help om maar net te weet dat Jesus dood was. Wat help dit om dit as feit te konstateer?

Johannes, netsoos die ander Evangelieskrywers, beklemtoon die kruisdood van Jesus. Johannes wys daarop  dat Jesus gely het, nie net fisies nie, maar ook emosioneel en geestelik. Hy sterf as vervloekte en uitgeworpene. Hy is allleen. Niemand ondersteun Hom nie, en Hy sterf nie ‘n maklike dood nie. Die kruisdood is seker een van die wreedste maniere om te sterf, dit vat lank en is vreeslik pynlik. Daarby moet Hy naak voor almal hang. Almal kyk met minagting na die Gekruisigde.

Die gestorwe Jesus bring ons by sekerlik een van die grootste misteries. Hoe kan ons dit verstaan? Johannes begin sy Evangelie met ‘n ou gemeentelied. Hierin sing die gelowiges bly van die Woord wat mens geword het. In Johannes 1 hoor ons van die Woord wat mens geword het. Die Woord wat by God was en wat self ook God was. Dit laat ons woordeloos in verwondering voor die misterie van die geboorte van Jesus. Ons kan dit nie verklaar nie. Hoe is dit moontlik dat God mens kan word? Dat Hy wat ewig is, as nietige en klein baba gebore kan word? Dat Hy wat ewig is, as nietige en klein baba gebore kan word en opgroei en groot word soos enige ander kind? Ons kan die geboorte van Jesus nie verklaar nie. Ons kan alleen maar in verwondering stil word voor die grootste misterie en dit in geloof aanvaar. Ons glo dat die Woord mens geword het.

Die Woord deur Wie alles ontstaan het, het mens geword. Jesus was dan die Ewige. Hy was van ewigheid af daar. Is dit dan nie ook weereens ‘n misterie waarvoor ons net kan stil word nie? Ons kan dit nie begryp nie.

God is die groot misterie. Ons kan Hom nie verklaar nie, Hy is ver bo ons verhewe. Ons kan nie eens ‘n begrip vorm va die grootsheid van die skepping nie, wat nog van die grootsheid van die Skepper? Ons kan nie eens die geskiedenis en gebeure in die natuur verstaan nie, wat nog iets begryp van Hom wat bo alles staan en steeds in beheer is. Voor die misterie van God kan ons net in verwondering stil word.

Dan kom die vraag: Hoe kan Hy, wat van ewigheid daar is...sterf? Hoe kan Hy, wat so groot en onverstaanbaar is, sterf? Dit is tog totaal onmoontlik. God kan mos nie sterf nie. As Jesus dan God is, kan Hy mos nie sterf nie... Ja, dit is waar.

Nou kan ons nie die problematiek ontsnap deur te sê dat Jesus as mens sterf nie. Ons kan nie die mensheid en Godheid wat in Christus verenig was, skei nie. Ons kan mos nie sê: nou tree Jesus as mens op en dan weer as God nie. Dan maak ons van Hom ‘n tipe skisofreniese wese. Nee, Hy was ten volle mens en God tegelyk. Aan die kruis het Sy Godheid nie padgegee en nou sterf die mens Jesus nie...

Kom ons wees eerlik: ons weet nie. Ons kan dit eenvoudig net nie verklaar nie. Dit gaan ons begrip te bowe. Hoe hard ons ook al sou probeer, ons kan dit nie verklaar nie. Ons kan dit maar aanvaar. Ons kan dit glo. Dis al. Ons erken: dis waar, Jesus het werklik gesterf. Hy was regtig dood, en in verwondering dink ons daaraan, en met dankbaarheid glo ons dit.

Ons kan maar net in verwondering stil word voor die Here. Ons begryp dit nie, dis te groot vir ons. Al wat ons kan doen, is om God te dank vir Sy liefde wat so groot is dat Jesus vir ons gesterf het. Dit behoort ons te dring om in liefde tenoor Hom en ander te leef. Om uit ons geheime dissipelskap na vore te  tree om Hom te dien...

Johannes 19:1-27

As daar een ding is wat mense bitter ontstel, dan is dit as daar korrupsie in die regstelsel is. “n Ondoeltreffende regstelsel laat mens sommer moed verloor. Hoe kan enigiets in die samelewing goed verloop as die reg in duie stort. Is dit nie ‘n teken dat die hele samelewing besig is om in duie te stort nie? Dit laat mens met so ‘n magtelose gevoel.

Mens voel ook so as jy lees van die verhoor en vonnisoplegging van Jesus. As daar ooit ‘n voorbeeld van onbekwaamheid, regsverydeling, magsmisbruik en korrupsie was, dan vind ons dit hier. Dinge is so deurmekaar dat mens nogal moeilik onderskei tussen die verhoor, vonnisoplegging en uitvoering van die vonnis.

In die vorige hoofstuk het ons gelees dat Pilatus geen skuld in Jesus kon vind nie.

Hy probeer om Hom los te laat deur die volk die keuse te stel oor wie hulle vrygelaat wou hê met die oog op die Paasfees. Hulle verkies Jesus Barrabas bo Jesus Christus.

Hierdie hoofstuk begin met die medeling dat Pilatus Jesus toe laat gesel het, dit beteken dat hy Jesus gevonnis het. Sy straf het behels dat Hy gegesel moes word. Dit was insigself ‘n ernstige straf. Die persoon is aan ‘n pilaar vasgemaak. Sy naakte bolyf is dan met ‘n driepuntige sweep geslaan. Soms was daar selfs metaalstukkies aan die voorpunt van die sweep vasgemaap. Geseling is beperk tot 40 houe. Dit was so ‘n ernstige straf dat baie hiervan gesterf het.

Dit wil voorkom asof die soldate dit as die vonnis beskou het. Nadat hulle Jesus gegesel het, het hulle Hom gespot. Hulle het ‘n doringkroon gevleg en dit op Sy kop gesit. Daarna het hulle vir Hom ‘n pers mantel aangetrek.

Hulle het herhaaldelik nader gekom en vir Hom gesê: “Ons groet U, Koning van die Jode.” So is Jesus bespot en verkleineer.

Mens sou dink dat die saak hiermee afgehandel is. Jesus is gevonnis. Hy het Sy vonnis uitgedien. Wat nou? Hy word nie losgelaat nie. Die verhoor gaan aan.

Paulus sê dat hy geen skuld in Jesus vind nie. Hoe nou? Hy is dan al klaar gevonnis en het al klaar die straf ontvang. Die Jode was nog nie tevrede nie, die straf was te lig, Jesus leef nog. Hulle eis dat Hy om die lewe gebring word, net die doodstraf sal hulle tevede stel. Krusig hom! Kruisig hom! Dis die kreet wat weerklink.

Die regter herbevestig dat hy geen skuld in Hom vind nie. Hy is onskuldig. Maar die Jode sê dat hulle ‘n wet  het en dit bepaal dat as iemand hom as die Seun van God voordoen, hy doodgemaak moet word. Hulle het Hom al klaar skuldig bevind. Hulle het Hom al klaar gevonnis! Hulle eis dat die vonnis en dan ook wel die doodstraf dadelik voltrek moet word.

Die regter word bang vir die skare. Hy neem Jesus in sy paleis in. Hy vra: “Waar kom jy vandaan?” As hy nie ‘n antwoord kry nie, wys hy die Beskuldigde daarop dat hy die mag het om Hom vry te laat. Hierop reageer Jesus en sê dat Pilatus net die mag het omdat dit aan hom gegee is. Nog’n keer wil die regter Hom vrylaat. Hy besef al te goed dat Jesus onskuldig is. Die vonnis wat Hy al gehad het, is eintlik meer as genoeg.

Nog is die mense nie tevrede nie. Hulle probeer ‘n ander slinkse plan. Nou gaan dit nie daarom dat Jesus Hom, volgens hulle as Seun van God voorgedoen het nie, maar omdat Hy so aanspraak sou maak op die koningskap.

Die skare dreig die regter. As u Hom vrylaat, is u nie ‘n vriend van die keiser nie. Nou weet ons dat Pilatus, die regter, die goewerneur was. Hy is deur die keiser aangestel. As daar sprake van dislojaliteit was teenoor die keiser, sal hy moontlik sy pos of selfs sy lewe kon verloor. Dan gee hy maar toe. As sy eie belange in gedrag kom, sien hy nie verder kans nie. Laat Jesus dan maar sterf voordat hy dalk sy pos kwyt is.

Hy wens egter so ‘n laaste halfhartige poginkie aan as hy vra of hy hulle koning moet kruisig. Dan hoor hy die skynheilige  reaksie: Ons het nie ‘n koning nie, net ‘n keiser.

Jesus word dan oorgelewer om gekruisig te word. Let op. Ons lees nie dat Pilatus Jesus skuldig gevind het nie. Jesus word nie formeel skuldig bevind nie. Hy word sommer net gevonnis. Ten spyte van al die aanduidings dat Hy onskuldig is. Ten spyte van die feit dat Sy skuld nie bewys is nie, ten spyte van die feit dat Hy nie formeel skuldig gevind is nie, word hy oorgelewer om gekruisig te word.

Jesus dra Sy kruis na die plek waar Sy teregstelling sal plaasvind. Dit was moontlik net die dwarsbalk van die kruis wat Hy moes dra. Na die geseling was Hy so verswak dat Hy dit nouliks sou kon doen. Na Kopbeenplek toe dra Hy Sy kruis.

Daar word Hy gekruisig. Tussen twee rowers word Hy opgehang. Aan die kruis word ‘n oortreding  waarvoor Hy gerkuisig word, vasgespyker: Die koning van die Jode. So moes dit duidelik wees waarvoor Hy ter dood veroordeel is, en gekruisig is.

Jesus is, soos dit die gebruik was, nakend gekruisig. Sy bokleed het die soldate in 4 verdeel. Oor Sy onderkleed het hulle die lot gewerp omdat dit in een stuk geweef was. Totaal ontbloot hang Hy aan die kruis.

Die kruisdood was nie ‘n maklike of ‘n spoedige dood nie. Trouens dit was ‘n langsame en pynlike dood gewees. Dit moes juis dien as afskrikmiddel. Net die ergste misdade is so gestraf en dan ook net in baie verswarende omstandighede. Vir bykans die hele dag sou Jesus aan die kruis hang voor Hy sou sterf.

Jesus, die Gevonnisde. Hoe diep moes Sy lyding nie gewees het nie. Nie net Sy fisiese of liggaamlike lyding nie, dit moes al onmenslik erg gewees het. Die geseling, die doringkroon, die dra van die kruis en uiteindelik ook die kruisiging self.

Die hele proses en vonnisoplegging moes ook ‘n pynlike ervaring gewes het. Van bakboord na stuurboord. Elke keer die verwarring. Hy is onskuldig. Nee, ons het klaar besluit Hy is skuldig! Elke keer ‘n nuwe en ander klag.

Hoe diep moes Sy lyding nie op alle vlakke gewees het nie. Jesus, die volkome mens, het hierdie lyding beleef soos ons dit sou. Dit was geen skynlyding nie.

Dit laat ons net stil en diep kniel voor Jesus, die Gevonnisde. Ons kan dit nie verstaan of verklaar nie. Ons kan net dankbaar kniel vir Sy liefde vir ons. Dat Hy bereid was om hierdie pad vir ons te loop. Hy, in my plek gevonnis. Hy wat ons vonnis gedra het!

Esra 4:24-6:12

Dit is so dat gelowiges ook maar dikwels die wind van voor kry. Hiervan het ons laas Sondag(Esra 4) gelees. Is dit nie wat ons ook al beleef het of nou beleef nie? Dit is genadiglik ook so dat onreg selde baie lank bly voortduur. Hiervan lees ons in Esra 5 en 6. Trouens, hierdie twee gedeeltes of verhale staan lynreg teenoor mekaar. Dit is die blye boodskap wat ook vandag nog tot ons kom.

Vir sestien jaar het die werk aan die tempel tot stilstand gekom. Toe het twee profete, Haggai en Sagaria op die toneel verskyn. Hulle spreek die volk op verskillende wyses aan en roep hulle op om die herbou van die tempel te hervat en die Here met oorgawe te dien.

Dit gebeur nie elke dag nie, maar die volk het na die profete geluister en dadelik gedoen wat die profete gesê het. Serubbabel en Jesua, die goewerneur en die hoëpriester neem die leiding en die volk skaar hulle agter hul leiers en begin bou aan die tempel. Hierin het die profete hulle bygestaan en ondersteun.

Dit word tereg as ‘n geloofsdaad gesien. Mense luister na wat in die naam van die Here gesê word en sit dadelik skouer aan die wiel. Geloof is om te luister en te doen wat van jou gevra word.

Gou het daar weer donker wolke om hulle saamgepak. Tattenai, die goewerneur van die Wes-Eufraat, onder wie se jurisdiksie hulle geval het besoek Jersusalem en vra van wie hulle opdrag gekry het om die tempel te herbou en wil ook weet wie betrokke is by die bouwerk. Miskien het hulle moed in hulle skoene gesak, want dis mos presies wat sestien jaar gelede ook gebeur het, en toe het hulle teenstanders op bevel van die destydse koning, die bouwerk met mag en geweld gestop. Gaan dit nou weer gebeur?

Die bouwerk is egter nie gestaak nie. Dit word bely as genadedaad van die Here. “Maar God het ‘n oog gehou oor die Judese leiers, en die werk is toegelaat om aan te gaan tot tyd en wyl daar aan Darius verslag gedoen is en daar van hom ‘n beslissing oor die saak ontvang is.” (Esra 5:5). Hiermee word weer bely dat die Here in beheer is van alles wat gebeur.

Tattenai rig ‘n amptelike skrywe aan koning Darius, netsoos Regum vroeër aan koning Artasasta geskryf het. Die inhoud van die skrywe van Tattenai verskil egter heeltemal van die van Regum. Waar Regum ‘n emosioneel belade brief skryf, waarin die feite verdraai en die saak eensydig gestel word, is die skrywe van Tattenai ‘n saaklike en objektiewe skrywe.

Hy doen aan die koning verslag en sê dat hy na Jerusalem toe gegaan het en daar by ‘n groot tempel gekom het. Hy gee dan besonderhede oor die bouwerk wat aan die gang was. Hy berig verder dat hy navraag gedoen het oor die bou van die tempel en veral twee dinge wou weet. Hy wou weet van wie hulle die opdrag gekry het om die tempel te bou. Verder wou hy weet wie almal betrokke is by die bouwerk sodat hy die leiers van die projek kon identifiseer.

Tattenai lewer dan relatief uitvoerig verslag oor die antwoord wat hy van die Judeërs gekry het (Esra5:14-16). Op grond hiervan rig hy ‘n versoek aan die koning, sonder om te suggureer wat die koning moet doen. Hy versoek die koning om ondersoek in te laat stel of die aansprake van die Judeërs korrek is en om hom te laat weet wat sy beslissing in die saak is (Esra5:17).

Is dit nie die optrede wat mens van ‘n leier verwag nie? Hy stel ondersoek in. Skryf ‘n gebalanseerde verslag gegrond op feite. Hy stel beide kante van die saak. Hy versoek dat ondersoek ingestel word en dat die hoër  gesag ‘n beslissing maak op grond van die feite en ondersoek. So radikaal anders as die optrede en skrywe van Regum…

So behoort ‘n saak besleg te word. Die vraag is net of ons so optree? Tree ons nie al te dikwels emosioneel en bevooroordeeld op nie? Stel ons ondersoek in of reageer ons op skinderstories en gerugte? Vra ons ander om hulle kant van die saak te stel? Luister ons na beide kante? Of besluit ons sommer vooraf dat ons nie van iets of iemand hou nie of nie hou van wat ander doen nie en dan wil ons dit sommer net stopsit?

Moet ons nie ook meer gereeld die beslissing, hulp en raad van ander vra nie? Ook die saak van die ander party behoort voorgelê te word en gevra word dat ondersoek ingestel en ‘n beslissing gegee word nie.

Die optrede van Tattenai word as voorbeeld voorgehou van hoe ons behoort op te tree waar daar verskille is, hetsy op persoonlike vlak of waar aak al. Dan kan gesê word dat God ‘n oog daaroor en oor almal gehou het.

Koning Darius tree dan ook op soos ‘n mens van ‘n leier van formaat sou verwag. Hy laat ondersoek instel. Logies en beredeneerd tree hy op. Hy kry ‘n afskrif van die proklomasie van Kores. Dit word hier aangehaal. Opvallend is dat dit hier vollediger weergee word as in Esra 1. Op grond van die dokumentêre bewys dat die Judeërs die waarheid gepraat het, kom die koning tot ‘n beslissing. Dit stel hy op skrif.

Hy gee eerstens bevel dat die Judeërs ongehinderd mag voortgaan met die bouwerk.Niemand mag hulle stop of verhinder of pla nie. Die Judeërs mag die tempel bou! Twedens bevel hy dat die bouwerk vanuit die staatskas gefinansier word. “Sonder versuim en nougeset moet die koste aan daardie manne uitbetaal word uit die koninklikke fondse” (Esra6:8). Die koste word deur die staat gedra, maar dit moet nougeset gedoen word. Korrupsie sal nie toegelaat word nie. Derdens geed ie koning opdrag dat offerdiere aan hulle verskaf moet word. Die koning doen alles in sy vermoë dat die offerdiens aan die Here kan aangaan. “Dit moet elke dag gedoen word, sonder om ‘n dag oor te slaan, sodat hulle vir die God van die hemel offers akn bring wat vir Hom aanneemlik is en kan bid dat die lewens van die koning en sy seuns gespaar mag word”(Esra 6:10). Darius het die Persiese godsdiens aangehang. Tog ies die “heidense” koning dat die offerdiere aan die gelowiges voorsien word sodat die gelowiges offers aan die Here kan bring. Hy ondersteun hulle  in hulle aanbidding van die Here! Koning darius doen nog iets: hy vra dat hulle vir hom en sy seuns sal bid! Miskien kan mens vanuit die Persiese koning se perspektief redeneer dat hy maar net nog ‘n godsdiens in sy ryk ondersteun en wou hê dat net nog ‘m god vir hom gebid sal word. Mag wees. Feit bly dat die gelowiges nie net kon deel in die voorregte wat die koning aan hulle verleen het nie. Hulle het nou ook ‘n verantwoordelikheid teenoor die koning gehad. Hulle moes vir hom en sy seun bid. Laastens stel die koning dit baie duidelik dat daar baie sterk opgetree sal word indien enigiemand hierdie bevel sou verontagsaam of die Judeërs enige skade sou berokken.

Darius word hier as voorbeeld voorgehou van hoe ‘n mans teenoor ander, en veral teenoor ondergeskiktes behoort op te tree. Hy tree objektief op en stel ondersoek in. Hy antwoord beredeneerd en logies. Hy tree op tot die beswil van almal. Hy ondersteun hulle wat ondersteuning nodig het. Hy vra hulle ook hulle ondersteuning en voorbidding. Dit kan dan gevra word: Hoe tree jy op? By die werk? Teenoor ons werkers, of ondergeskiktes en bure en kinders? Bid ons vir die regeerders en die regering, ongeag of hulle Christene is of nie?

Darius het deur sy optrede die gelowiges in staat gestel om hulle roeping uit te voer en die Here te dien. Hulle kond ie tempel herbou en die Here dien. Stel ons optrede ander in staat om hulle roeping uit te voer en die Here te dien? Stel ons optrede ander in staat om hulle del te doen in die heropbou van die gemeenskap? Is ons almal besig om ons gemeenskap te herbou tot eer van God?

Esra 4:1-23

As daar een ding is waarvan mens maar seker kan wees, dan is dit dat jy een of ander tyd teenspoed sal kry. Een van die tragiese werklikhede wat deur die eeue nog altyd voorgekom het, is dat mense met slinkse planne en geheime agendas al te dikwels met hulle agterbakse planne geslaag het. Dis vandag nog so en sommige van ons het dit seker al persoonlik beleef. Hoe tragies dat gelowiges ten prooi val van mense met agterbakse planne.

Nou is dit ook so dat ons nêrens in die Bybel ‘n belofte kry dat dit altyd sal goed gaan met gelowiges nie. Trouens, ons lees dikwels dat gelowiges swaar gekry het. Dikwels kan die swaarkry direk toegeskryf word aan die optrede van ongelowiges en mense met bybedoelings. Daarvan het ons ook sopas weer gelees.

Dis ‘n verhaal van agterbakse optrede. Vyande van Israel wend die een poging na die ander aan om hulle te laat afsien van die tempelbou en om sodoende hulle moraal te ondermyn en die lewe vir hulle ondraaglik te maak.

Eers kom die vyande van Israel en bied ewe vroom aan om te help om die tempel te bou. Hulle beweer dat hulle dieselfde God as die Judeërs aanbid en dat dit hulle die reg sou gee om deel te hê aan die herbou van die tempel. Ons weet egter dat hulle godsdiens nie suiwer was nie, en so was hulle motief ook nie suiwer nie. Hulle het godsdiens gebruik as rookskerm om die werk in die wiele te ry.

Dis tragies dat godsdiens selfs tot vandag toe nog gebruik word as rookskerm. Daar is mense wat godsdiens as rookskerm gebruik vir politieke of ekonomiese redes of om die een of ander sosiale doelwit te bereik of vir persoonlike gewin. Daarop moet ons bedag wees.

Soos Serubbabel wat deur hulle planne gesien het en hulle aanbod van die hand gewys het. Hy sê: “Julle bou nie saa met ons aan die tempel van ons God nie. Ons alleen sal vir die Here God van Israel bou. Ons het die opdrag van die koning self gekry.” (Esra 4;3).

Maar dit was nie die einde van die probleme nie. As plan A nie slaag nie, probeer hulle plan B. “Die nie-Israelitiese inwoners van die omgewing het toe die volk van Juda probeer moedeloos en bang maak om die bouplanne in die wiele te ry”(Esra4:4).

Daar is niks nuuts onder die son nie. Toe al, het mense met verskuilde agendas en slegte motiewe ander moedeloos en bang probeer maak. Toe al het omkopery voorgekom. En hulle hou aan en aan. Van die tyd van Kores tot die tyd van koning Darius. Vir jare hou hulle net aan en aan. Ten minste tien jaar karring hulle so aan. Genoeg om enigeen moedeloos te maak. Maar ook die plan werk nie. Die gelowiges hou aan bou en gaan voort met hulle geloofstaak…

Maar dan gaan die vyande oor tot plan C. Hulle rig ‘n amptelike skrywe aan die nuwe koning. Dis nou al amper vyftig jaar na die proklamasie van koning Kores! Die inhoud van die brief is emosioneel sterk gelaai. As mens nie feite het nie, dan gebruik jy maar emosie. Veral as jy ander in die moeilikheid wil bring en jy feite moet verdraai om jou werklike doel te bereik. So word na Jerusalem verwys as die “rebelse, slegte stad” (Esra4:12).

In die brief skep hulle die indruk dat die Judeërs die stad herbou met die doel om in opstand te kom teen die koning. Hulle sou dan kwansuis ophou belasting betaal as die stad eers herbou is. Dit sou daartoe lei dat die koning skade lei. Nou waar kom hulle daaraan? Is dit nie maar uit die duim gesuig nie? Die doel van die herbou was mos nie om in opstand te kom nie en bowendien is die herbou van die stad aangepak in ooreemstemming met die beleid en meer nog, met die goedkeuring en ondersteuning van die koning.

Hoe tragies dat mense ander beskinder en beswadder. Dat mense lieg om persoonlike voordeel te trek en ander te benadeel. Tog kom dit vandag nog voor. Selfs in kerklike kringe en onder gelowiges.

Wat hierdie verhaal nog skokkender laat verloop, is dat die koning net so emosioneel reageer. Mens verwag tog ‘n groter mate van objektiwiteit van ‘n koning. Aan die gekef van ‘n brakkie steur mens jou nie, maar mens verwag mos nie van ‘n leeu om te kef nie (so lui die Xhosa-slagspreuk).

Pleks dat die koning deeglik ondersoek instel na die rede waarom die Judeërs terruggekeer het na die sanksie wat hulle gehad het om die stad te herbou, is hy tevrede dat hulle die warheid praat as hy verwysings na vroeëre opstande in Jerusalem kry. Dan gee hy sommer daar en dan opdrag dat die Judeërs met mag en geweld verhinder moet word om met die werk aan te gaan. Is dit nie tragies nie. Nou kry die vyande die oorhand en laat geen gras onder hulle voete groei om die werk met mag en geweld te stop nie. So het die bouwerk aan die tempel en stad tot stilstand gekom. Die slinkse planne het na jare geslaag.

Die boek Esra is aanvanklik geskryf vir mense wat onder soortgelyke omstandighede geleef het. Hulle het ook te kampe gehad met mense wat met slinkse planne hulle voortbestaan en geluk bedreig het. Mense wat ewe vroom onder die dekmantel van godsdiens hulle werk wou ondermyn. Mense wat hulle gedreig en bang gepraat het. Mense wat ander omgekoop het. Mense wat selfs skynbaar formele skrywes aan die owerheid gerig het om te kla en versinde klagtes teen hulle ingebring het.

Die boodskap van hierdie hoofstuk was dan aan die een kant om vir gelowiges te sê dat geloof  nie ‘n waarborg tot sukses is nie. Dit gaan nie noodwendig altyd goed met gelowiges nie. Gelowiges kry ook swaar en beleef ook teenstand. Ten grondslag hiervan lê die boodskap dat die sukses wat ongelowiges met slinkse planne bereik, nie permanent is nie. Dit kom in die volgende hoofstuk na vore.

Gelowiges word dus opgeroep om onder alle omstandighede getroue  te bly aan die Here.

Dit is ook die boodskap vir ons. Ons kry ook soms te doen met mense wat ons nie goedgesind is nie. Daar is mense wat met allerlei praatjies onmin saai, gelowiges probeer moedeloos of bang maak. Ons kry vandag nog mense wat formeel beswaar maak teen aksies van geowiges en wat emosionele dinge skryf, die feite verdraai en ongegronde afleidings en voorspellings maak. Dit kan daartoe lei, soos al baie keer daartoe gelei het, dat geloofsaksies in verkeerde lig gesien word en gestop of gestaak word.

Esra 4 wil ook vir ons sê dat dit nie altyd net voor die wind sal gaan met gelowiges nie en dat gelowiges nie altyd suksesvol sal wees nie. Geloof is nie ‘n waarborg vir sukses nie. Maar ons dien die Here nie sodat dit met ons goed kan gaan nie. Dit sou ‘n vals grondslag van geloof wees. Ons dien die Here immers omdat Hy ons Here en ons God is wat ons verlos het. Daarom word ons opgeroep om Hom te dien, selfs al beleef ons terugslae, aanslae en teenspoed. Dien die Here te alle tye en onder alle omstandighede…

Rigters 11:6-12:7

Nood leer bid. Hoe goed ken ons nie hierdie uitdrukking nie. Kom ons wees eerlik: was ons nie almal al hieraan skuldig nie? As dinge skeefloop en ons is in die moeilikheid, en ons weet nie herwaarts of derwaarts nie, dan bid ons. En as ons in die nood bid, dan maak ons allerlei beloftes.

As die Here ons uit hierdie situasie red of ons help, dan sal ons dit of dat doen of nooit ooit dit of dat doen nie. Ja, ons het dit al almal gedoen! So het ons almal al die Jeftapad geloop. Daarom moet ons maar weer mooi luister na hierdie aangrypende en tragiese verhaal. Hierdie verhaal is mos in die Bybel opgeneem sodat ons onsself daarin kan sien en daaruit kan leer.

Die verhaal is eintlik baie tragies. Jefta was die seun van Gilead. Gilead was ‘n vooraanstande stamleier, en Jefta was egter ‘n buite egtelike kind. Sy ma was ‘n prostituut. Tog het hy in die huis van Gilead groot geword. Uit die verhaal kan ons aflei dat hy tot na die dood van sy pa deel van die familie was.

Toe die ander seuns van Gilead groot geword het, het hulle Jefta weggejaag. Dit was sekerlik die laaste strooi. Voor dit het hulle hom na alle warskynlikheid ook met minagting behandel. Op hom neergesien. Hy is gespot en verag, en dit oor sy ma.

Die heel eerste ding wat ons van Jefta lees, is dat hy ‘n dapper soldaat was. Was dit nie dalk meer uit jaloesie as enigiets anders dat hy weggejaag is nie? Die feit dat sy ma ‘n prostituut was, was dalk maar net ‘n rookserm om van hom ontslae te raak omdat sy broers in ander opsigte in sy skadu gestaan het.

Hoe wreed kan mense nie wees nie. Tussen broers en susters is daar soms nie baie liefde nie. Hoe baie keer word daar nie op grond van jaloesie lelik opgetree nie.

Jefta is verwerp. In daardie tyd was dit veel erger as vandag die geval is. Mens was deel van ‘n familie en jou bestaan en alles het saamgehang met jou posisie in die familie. Destyds het kinders mos nie as hulle volwassenheid bereik het, die ouerhuis verlaat en ‘n eie beroep en rigting gevolg nie.

Nou het Jefta geen heenkome gehad nie. Om dinge erger te maak het ‘n klomp leegleêrs hom gevolg! Die toekoms het nie rooskleurig gelyk nie. Tog blyk dit dat hy nie sleg gedoen het nie. Inteendeel, toe dinge vir die broers en familie en stam en selfs die volk duister gelyk het, het hulle hom genader om hulle uit die verknorsing te help! Met die hoed in die hand nader hulle die man wat deur hulle weggejaag is.

Nou is hy goed genoeg! Is dit nie tipies nie! Die verworpene word  nader geroep as dit pas! Sien ons nie iets van onsself in die broers raak nie!

Ek dink ons sou almal gereageer het het as ons in sy skoene gestaan het: “Julle het my gehaat. Julle het my weggejaag uit my pa se huis uit. Waarom kom julle nou dat julle in die moeilikheid is na my toe?” (Rigters 11:7).

Jefta onderhandel met hulle. Hy maak ‘n ooreenkoms met hulle. Hy sal help, maar dan moet hy hulle leier word! Hulle kon nie anders as om dit te aanvaar nie! Jefta was nie onder ‘n kalkoen uitgebroei nie. Hy maak selfs seker dat die ooreenkoms in die tempel bekragtig word. Sy posisie as nuwe leier is verseker! Jefta is ‘n onderhandelaar van formaat!

Dit kom ook na vore in sy optrede teenoor die koning van die Amoriete. Hy begin met onderhandelings. Hy wil weet waarom die Amoniete hulle wil aanval. Die antwoord is dat dit gaan oor grondbesit. Volgens die koning van die Amoniete het die Israeliete die grond in besit geneem toe hulle uit Egipte uit opgetrek het. Jefta het ‘n ander perspektief. Hy wil nie weet hoekom die grondeis nou na driehonderd jaar eers na vore kom nie, maar wys daarop dat die eis ongegrond is omdat hulle nie die grond verower het nie en nie onreelmatig in besit geneem het nie. Jefta is ‘n onderhandelaar wat sy onderhandelinge voer op grond van feite. As die onderhandelinge op ‘n dooie punt uitloop, tree hy op. Luister mooi. Hy tree nie impulsief op nie. Hy probeer eers alle moontlikhede. As dit nie slaag nie, dan tree hy militêr op. Hy was nie verniet ‘n dapper soldaat nie. Eers onderhandel, dan oorlog!

Is Jefta nie vir ons ‘n voorbeeld nie? Moenie sommer instorm nie. Dink voor jy doen. Mak seker van jou feite. Probeer om sake uit te praat. Moenie emosioneel optree nie, maar baseer jou optrede op feite. Hy is ook ‘n voorbeeld as sy optrede nie net op historiese feite gebasseer is nie, maar ook op geloofsoortuigings. Hy is staan op sy beginsels. As onderhandelinge nie help nie en as hy die ander nie kan oortuig nie, dan tree hy op volgens sy geloofsoortuigings. Miskien kom ons baie meer Jefta’s kort.

Toe Jefta opgeruk het na die oorlogsfront, maak hy ‘n gelofte aan die Here. “As U die Ammoniete vandag heeltemal oorgee in my mag, sal die een wat my uit my huis tegemoet kom wanneer ek behoue terugkom van die Ammoniete af, aan die Here behoort: ek sal hom as brandoffer offer.” (Rigters 11:30).

Ai tog! Dit wil voorkom of die dapper soldaat bang is. Nie dat mens  hom seker kan kwalik neem nie. Die manne onder sy bevel was nie profesionele soldate nie. Hy was nie eers heeltemal seker van hulle toegewydheid en vaardighede nie. Sou hulle in staat wees om met sukses op te tree? Die vyand was groter en sterker as hulle. Daar het ‘n baie moeilike tydjie gewag.

Ons sou na alle waarskynlikheid ook maar baie bang gewees het. Hier is tog iets anders. Jefta, die onderhandelaar, alweer besig om te onderhandel… as die Here hom sal help, dan sal hy… Dit laat mos al klaar die ligte aangaan. Hy stel ‘n voorwaarde aan God. Die Here moet hom help om die oorwinning te behaal. Dan sal hy wat Jefta is, ‘n offer bring. Is hy nie besig om te probeer om God te manipuleer nie? En dit mag mos nie. Mens kan mos nie eise aan die Here stel nie. En dit is presies wat hy hier doen…

Dit wil verder voor kom of Jefta ‘n berekende kans vat. Hy verwys na die een wat hom tegemoet sal kom en sê dat hy hom sal offer. Nou weet ons dat Jefta op daardie stadium nog net een dogter gehad het en nog nie ‘n seun nie. Hy het aangeneem dat een van sy slawe hom eerste tegemoet sal gaan, soos wat die gebruik destyds was. Hy is bereid om een van sy slawe te offer as brandoffer. Wat ‘n verskriklikke belofte maak hy nie! Maar daardeur is dit duidelik dat hy nie juis veel van sy slaaf gedink het nie!

Maar laat ons nie so hard oordeel nie. Miskien sien ons iets van onsself hierin raak. Is dit nie so dat ons soms snaakse spronge maak as ons in ‘n moeilike situasie is nie? Dan maak ons nie net beloftes nie, maar is die beloftes wat ons maak nie Bybels regverdigbaar nie.

Soms kan dit so selfsugtig en selfgesentreerd wees. Is ons nie maar besig om met God te wil onderhandel nie? As U…dan sal ek…Miskien beloof ons nie om mense te offer nie, maar ons maak allerlei beloftes. Ek sal nooit weer drink nie, ek sal nie meer rook nie, of wat ookal, as U my net uit hierdie gemors kan help.

Jefta moes ‘n baie duur prys betaal! Hy moes sy enigste kind offer! Dit kan ons wel van Jefta sê: hy het sy woord gestand gedoen. Anders as wat die meeste van ons doen. Ons vergeet mos ons beloftes al te gou. As die son weer skyn, verdwyn die krisisbelofte soos mis voor die son.

Jefta het woord gehou. Kan ons ons indink in sy situasie? Kan ons ons in die skoene van sy dogter plaas? Hoe moes sy voel? Wat het alles deur haar kop gegaan? In die storie lees ons niks van haar gevoel of emosie nie. Net dat sy gevra het om 2 maande saam met haar vriendinne deur te bring. Sy berus haar en stel haar tot beskikking van haar pa om sy gelofte gestand te doen… Ek sou dit nie kon doen nie. In elk geval nie so gelate nie. Jaarliks is daarna ‘n herdenkingsfees gehou om hierdie onbybelse daad te herdenk. Jefta is so jaarliks herhinner aan sy onbesonne daad.

Dink tog voor jy praat. Moenie in die uur van nood beloftes maak wat jou duur te stank an kom nie. Jou groot mond kan jou duur te staan kom! Is dit nie die rede waarom Jakobus ons ook waarsku en daarop wys dat die tong groot skade kan aanrig nie?

Die Jefta verhaal roep ons almal op om God te vertrou en nie ydel beloftes te maak en ook om te dink voor ons praat, want jou groot mond kan jou duur te staan kom.

Hierdie verhaal wil ons verder waarsku dat ons groot mond en veral dit wat ons so onnadenkend sê, ‘n groot impak op die lewens van ons gesinne en ons kinders kan hê. Miskien lei dit wat ons so onnadenkend sê, nie tot die fisiese dood van ons kinders nie, maar baie kinders se lewens is al verwoes deur dit wat hulle ouers gesê het. Soms sê ouers in die hitte van die oomblik lelike dinge vir hulle kinders en dit laat lewenslange letsels. Soms sê ouers dinge van hulle kinder swat blywende skade aanrig. Soms praat ouers oor dinge wat hulle kinders se lewesn verwoes.

Ouers moet baie versigtig wees wat hulle sê. Hierdie verhaal roep elke gelowige ouer op om in verbondenheid aan die Here te leef, ongeag ons herkoms en agtergrond, ongeag die omstandighede waarin ons verkeer en om op die Here te vertrou, nie onnadenkende beloftes te maak of enigiets onnadenkend te sê wat ons lewens en die van ons kinders kan skaad of verwoes nie…