Lukas 24:36-49

Dit is baie interessant dat Jesus, volgens die Evangelie van Lukas, heel laaste aan die kerkleiers verskyn het. Vroue was die eerste getuies van Sy opstanding. Daarna het Hy aan die Emausgangers verskyn en toe eers aan Sy dissipels.

Dit lyk my of dit die belangstelling van Lukas weerspieel en veral sy beklemtoning van die posisie van die wat in sy tyd as minder belangrik geag was, naamlik vroue en onbekendes. Die bekendes en leiers staan ietwat terug. Tog is dit belangrik dat hier sprake is van drie groepe waarmee die volheid aangedui word: Jesus verskyn aan al Sy volgelinge: die minder hoog geagtes, die grootliks naamloses of onbekendes en die leierskorps.

Hierdie verskyning neem ‘n besonderse vorm aan. As ons let op die wyse waarop dit beskryf word, dan blyk dit dat ons hier ‘n tipiese “Godsverskyning” het. Netsoos (m.a.w) die Here in die Ou-Testament verskyn het, verskyn Jesus ook nou hier aan Sy dissipels.

Tipies van so ‘n Godsverskyning is die volgende elemente:

Groet: Vrede vir julle

Reaksie: Vrees

Gerusstelling: Moenie vrees nie

Selfbekendstelling van die Here

Reaksie:verwondering, stil word

Die woorde van die Here

Groet: Gaan in vrede

Jesus staan meteens tussen hulle en sê vir hulle: “Vrede vir julle”. Dit is die tipies tradisionele groet van daardie tyd. Tog is dit opvallend dat ons elke keer in die Ou-Testament as God aan mense verskyn, presies hierdie woorde as groet aantref.

Dan lees ons dat die dissipels geweldig geskrik het en bang geword het as die Here aan hulle verskyn het. Vrees is telkens die eerste reaksie as die mens besef dat die Here teenwoordig is.

Jesus troos hulle deur hulle daarop te wys dat hulle geen rede tot vrees het nie, omdat dit Hy is. Dit bevestig Hy deur hulle uit te nooi om na Hom te kyk en die merke aan Sy hannde en Sy sy te sien. Hy nooi hulle selfs uit om Hom aan te raak en hulleself te vergewis dat dit Hy is. So stel Hy Homself bekend. Oor Wie voor hulle gestaan het, kon en moes daar geen twyfel bestaan nie.

Dan maak hulle vrees plek vir blydskap en verwondering. Hulle blydskap was so groot dat hulle woordeloos gelaat was.

Jesus vra vervolgens vir hulle iets om te eet. Daarmee word alle twyfel dat Hy werklik opgestaan het en leef, uit die weg geruim.

Jesus gaan voort deur die Skrif vir hulle uit te lê. Hy sê vir hulle wat die betekenis is van Sy gesprekke met hulle voor Sy kruisiging en wys hulle daarop dat hulle die getuies is van die vervulling van Sy woorde en dan die Skrif. Daarna beloof Hy die gawe van God aan hulle en gee Hy aan hulle die opdrag om in die stad te wag totdat hulle met krag uit die hoogte toegerus is.

Dit is opvallend dat Lukas die vorm van die “Godsverskyning” kies om die verskyning van Jesus aan die dissipels te beskryf. Hiermee, so lyk dit my, word veral beklemtoon dat Jesus waarlik God is. Soos die Here volgens die Ou-Testament aan mense verskyn het, verskyn Jesus aan Sy dissipels. Daarmee word Jesus gelyk gestel aan God: Jesus is God.

Die gebeure word dan die baisis van die Nuwe Testamentiese erediens. Die volgorde van die erediens volg hierdie patroon. Dit het ook die basis gevorm van die Gereformeerde erediens, alhoewel daar elemente bygekom het. Miskien het dit tyd geword dat ons weer opnuut moet kyk na ons erediens as “Godsverskyning”. Wat hier gebeur, is niks anders as ‘n erediens nie!

Die dissipels beweeg hier van vrees tot verwondering, tot begrip en aanvaarding, tot toerusting en aksie. Waar hulle aan die begin baie bang is, is hulle later vol verwondering. Weereens word dit beklemtoon dat blydskap en verwondering ‘n integrale deel is van aanbidding.

Lukas skryf hierdie woorde aan ‘n gemeente waar vrees en die verlamming wat dit meebring deel van hulle daaglikse bestaan uitgemaak het. Hier wil hy vir hulle sê dat die erediens deel is van die beklemtoning dat Jesus leef. Hy het opgestaan. Hy is nie ver nie. Hy is in die erediens teenwoordig.

Lukas wil dat die gemeente sal oorgaan van vrees tot blydskap en verwondering. Die erediens is dan nie net die geleentheid waar die Skrif uitgelê en begryp word nie, maar waar die gemeente weer opnuut die beloftes van die Here hoor en rustig wag op krag vir die uitvoering van hulle take.

Wat gebeur in ons eredienste? Is dit maar formele byeenkomste waar mense bymekaarkom en van waar mense weggaan presies soos hulle daar aangekom het? Wat soek ons mense in die erediens? Met watter verwagting kom ons kerk toe? Is dit om by ander mense te wees? Is dit om te voldoen aan sosiale eise? Of gaan dit om die ontmoeting met die lewende Here? Is dit nie op die ou end so dat die gemeente selfs in die erediens so op homself gerig is dat die gemeentelid nie veel ontvang nie? Is ons nie te besig om die gemeente en sy aktiwiteite te propageer nie?

Die erediens behoort niks anders as ‘n “Godsverskyning” te wees nie. Dit is die plek van ontmoeting met die Lewende Here. Dit is hier dat Hy aan die gemeente verskyn – soos Hy in die Ou-Testament verskyn het en soos Jesus hier na die opstanding vaan Sy dissipels verskyn het.

Maak ons genoeg hiervan? As ons nie in die erediens die teenwoordigheid van die opgestane Jesus beleef nie, sal ons nie van vrees tot blydskap en verwondering kan vorder nie, sal ons nie kan begryp waaroor dit werklik gaan nie en sal ons nie toegerus kan word met krag van bo nie. Daarom is dit nodig dat ons telkens weer erns moet maak met die wese van die erdiens as plek van ontmoeting met die lewende Here…

Lukas 24:13-35

Dit wil vir my voor kom asof hoop die sentrale tema in die vertelling oor die verskyning van Jesus aan die Emmausgangers is. Wat doen mens as jy alle hoop verloor het? Hoe reageer jy as dit waarop jy jou hoop vir die toekoms geplaas het, skielik nie meer daar is nie?

Die situasie waarin die Emmausgangers hulle bevind het, was alles behalwe ideaal. Hulle was diep verward en ontnugter en het nie mooi geweet wat nou aan die gang is nie. Hulle het hulle hoop op Jesus geplaas. Hulle het gehoop dat Hy hulle van die Romeinse oorheersing sou bevry. Maar toe verloop dinge heeltemal anders. Jesus word gevange geneem, veroordeel, gekruisig, sterf en word begrawe.

Die Emmausgangers is op pad terug van Jerusalem na Emmaus – so 12 kilometer van Jerusalem af. Die terugtog huis toe is ‘n moeilike een, want hulle het hulle hoop verloor. Hulle stap kop onderstebo terug, onseker oor die toekoms, verward oor die gebeure die afgelope paar dae in Jerusalem.

Hulle het onder moeilike omstandigehde geleef. Op politieke gebied het hulle onder die juk van die Romeine gestaan. Hulle vryheid moes hulle jare vantevore al prysgee en daarmee kon hulle nog nooit vrede maak nie. Die wat nie Romeinse burgerskap gehad het nie, was eintlik maar tweederangse burgers wat van alle voorregte ontneem was. So kon slegs Romeinse burgers grond besit en ambagte beoefen.

Ekonomies het dit maar swaar gegaan en dit was nie aldag maklik om kop bo water te hou nie. Op morele gebeid was verval aan die orde van die dag. Dinge het nie lekker gewerk nie. Hulle was nie baie optimisties oor die toekoms nie en hoop was maar skaars.

Maar dan hoor hulle van Jesus. Allerlei berigte oor Sy woorde en dade bereik hulle en hulle volg Hom. Hulle word getuies van Sy optrede. Dan begin die hoop opvlam: Hy sal hulle bevry uit hulle moeilike omstandigehde. Hy, so hoop hulle, sal die juk van die Roemeine omverwerp. Dan sal dit baie beter met hulle gaan. Ja, in Hom sien hulle die hoop vir die Jode.

Maar, helaas, dan verander dinge weer netso. Jesus word gevang en aangekla, verhoor en veroordeel. Hy word gekruisig, sterf en word begrawe. So word die basis van hulle hoop vir die toekoms meteens van hulle af weggeneem. Nou het hulle geen grond meer vir hoop nie. Die toekoms lyk al donkerder.

Om dinge te vererger, hoor hulle dan nog op die dag van hulle vertrek, allerlei gerugte. Vroue kom vertel van ‘n leë graf en manne in blink klere. Petrus kom en bevestig dit. Kan mens glo wat Petrus en vroue sê? Veral omdat dit so absoluut anders is as alles wat hulle nog altyd geglo en gehoor het, is dit bitter moeilik om dit te glo.

As hulle dan met somber gesigte huis toe stap, praat hulle oor dit wat gebeur het. Hierdeur probeer hulle om iets daarvan te verstaan of minstens om dit vir hulleself te verwerk.

Dit is dan dat Jesus by hulle aansluit. Aanvanklik is hulle verbaas as dit wil voorkom asof Hy nie weet wat die afgelope paar dae in Jersualem gebeur het nie. Hy begin dan om die Skrifte vir hulle uit te lê. Tog word nie gesê of hulle dit begryp het nie en of hulle net maar gehoor en nie verstaan het nie.

As hulle by die huis kom, nooi hulle Hom in. Ten spyte van hulle hartseer en verwarring en die verlies van hulle hoop, en miskien omdat die lig al ietwat deurgebreek het, behou hulle hulle gasvryheid.

As Jesus dan by die maaltyd die brood neem en breek, herken hulle Hom. Dan verander alles. Hulle herwin hulle hoop: Jesus is nie dood nie, maar Hy leef. Hy het waarlik opgestaan. Dit verander alles. Hulle kom dadelik in beweging en gaan terug Jerusalem toe – al is dit nou al aand. Hulle somber gesigte verhelder en hulle trae voete kom in beweiging. Nou sien hulle weer kans vir die lewe. Hulle het hoop en hoop maak mens nie pasief nie, maar bring mens in beweging; hulle doen iets; hulle gaan gou-gou Jerusalem toe om aan die ander dissipels te vertel wat gebeur het.

Lukas skryf sy Evangelie vir Christene wat hulle hoop verloor het. Hulle het onder moeilike omstandighede geleef. Na die aanvanklike goeie verhouding met die Jode, het die verhouding nou suur geword. Daar is vyandigheid en afgunstigheid. Jode begin om die Christene uit te skakel en selfs te vervolg. Daarby het hulle nog steeds onder die Romeinse oorheersing geleef. Die Romeine het hulle na die Joodse oorlog ook nog met groter agterdog bejeën. Van alle kante het die groepie Christene  teenspoed gekry. Geen wonder dat hulle soms moedeloos en selfs depressief geword het nie.

Soos ons weet, bring die verlies aan hoop, en depressie mee dat mens maar net sit en niks doen nie.

Die mens aan wie Lukas sy Evangeldie rig, is dan ook nog soms verward. Hulle geloof en lewe is gebasseer op die geloof in die sterwe en opstanding van Jesus.

Daar was egter nou ook talle mense wat met allerlei interpretasies gekom het en gemeen het dat Jesus nie werklik opgestaan het nie. In die tyd het daar veral vrae na vore gekom of Jesus werklik opgestaan het. As Hy dan nie al weer gekom het soos hulle verwag het nie; as die wederkoms dan nie gou plaasvind nie, watter waarborg is daar dat Hy opgestaan het. Was dit tog nie maar net stories nie?

Geen wonder dan dat so baie met somber gesigte rondgeloop het nie; dat lewensvreugde ontbreek het en dat hulle oor die algemeen belangstelling en lewensywer verloor het nie.

Lukas skryf dan juis sy Evangelie om sy lesers op te roep tot geloof en daadkragtige lewe. Hy wil sy lesers as’tware oproep om in beweging te kom en aan ander te vertel wat hulle glo: dat Jesus gesterf het maar dat Hy ook opgestaan het en leef.

Trek ons die lyne na ons tyd deur, dan is dit duidelik dat die boodskap van die gedeelte baie aktueel is vir ons tyd. So baie mense is vandag moedeloos. Depressie het byna ‘n epidemie geword. Ons sien mense moedeloos en pasief rondsit. Ons hoor mense kla en sug. Ons sien ‘n klomp somber gesigte ook hier in die kerk. Dit is asof alle lewensvreugde verdwyn het.

Nou dit kan tot ‘n mate toegeskryf word aan ons situasie waar die omstandigehde op politieke vlak die afgelope tyd nogal baie verander het. Mense vind dit moeilik om dit te verwerk. Daarby knel die ekonomie al meer. Mense verloor hoop en verlaat ons land in strome. Is daar nog vir ons ‘n toekoms in hierdie land? In plaas van versoening kom daar soms ‘n al groter gaping tussen mense en groepe. Agterdog word al groter. Vertroue en hoop vervaag.

Dit is juis nou dat die boodskap van die osptanding van Jesus so belangrik is. Jesus het opgestaan en Hy leef. Ons moet met Hom opstaan tot ‘n nuwe lewe. Dit beteken nie alleen dat ons uit ‘n sondige lewe moet kom tot ‘n lewe met Christus nie, maar ook dat ons moet leef!

Dit beteken dat ons moet praat en doen. Dat ons moet praat oor wat Jesus vir ons gedoen het; praat oor ons verhouding met die lewende Here. Dat ons daadkragtig moet optree. Te veel en te dikwels is die kerk soos die Emmausgangers met loodvoete en somber gesigte op pad huis toe. Te min is ons met blydskap op pad terug Jerusalem toe.

Wat wil hiedie gedeelte vir ons sê? Het dinge vir jou te veel geword? Voel jy ook moedelos en het jy alle hoop verloor? Dan is dit nou tyd dat jy sal besef: Jesus is nie dood nie. Al die stories en vyandskap is nie waar nie. Hy leef Hy het oorwin. Hy is hier by ons! Van Sy teenwoordigheid moet ons bewus word. Ons moet weer in beweging kom. Leef met die opgestane en lewende Here Jesus!

Lukas 24:1-12

Dit gebeur baie maklik dat die appelkarretjie omgegooi word. Een oomblik loop alle dinge nog soos verwag en dan skielik gebeur net mooi die teenoorgestelde. Gewoonlik beleef mens dit baie negatief. Ons hou mos van die bekende: dat dinge verloop soos beplan; dat die verwagte waar word. Tog gebeur dit soms dat alles net mooi anders verloop. Dit het ook in hierdie teksgedeelte gebeur….

Hier gaan dit om vroue wat na die graf gaan om Jesus te salf. Dit was in daardie tyd die gebruik dat ‘n liggaam met olie gesalf word voor die begrafnis. ‘n Begrafnis het plaasgevind op die dag waarop die persoon gesterf het en verder nog ook voor sonsondergang daardie selfde dag.

Met die dood van Jesus het dinge egter nie normaal verloop nie. Hier was ‘n graf nie bekikbaar nie. Daarby het Jesus redelik laat in die middag gesterf en moes toestemming nog verkry word om Hom te begrawe. Daar was dus nie tyd om die salwing af te handel en Hom te begrawe voor die aanbreek van die Sabbat nie.

(2)As die vroue by die graf kom, is hulle diep geskok want dit is anders as wat hulle verwag het: die klip wat toegang tot die graf verleen, was weggerol. Hulle skok word nog groter as hulle ingaan en vind dat die graf leeg is en dat daar boonop twee mans in blink klere in die graf is. Mens kan jou indink hoe diep geskok hulle moes gewees het.

“n Graf was ‘n onrein plek en iemand wat aan ‘n lyk raak was vir ‘n lang tyd onrein. Dit beteken dat die vroue bereid was om onrein te wees ten einde die laaste eer aan Jesus te bewys. Hulle was gekok om mans in die graf te sien omdat grafskending nie dikwels voorgekom het nie. Geen wonder dat ons lees dat hulle verbaas en geskok was nie. Die wind was volledig uit hulle seile.

Kan ons onsself in hulle plek voorstel? Stel jou voor jy kom by die graf van ‘n geliefde en vind jy dat die graf leeg is en dat daar nog twee vreemdelinge by die graf sit. Ons almal sal seker geskok en kwaad wees!

Die vroue het groot geskrik en na die grond gebuig: uit vrees en as teken van nederigheid en onderdanigheid. Hulle was totaal platgeslaan en verslae. Wat is dan nou aan die gang?

Dan vra die manne aan hulle: “Waarom soek julle die Lewende by die dooies? Hy is nie hier nie. Hy is uit die dood uit opgewek. Onthou hoe Hy met julle gepraat het toe Hy nog in Galilea was en gesê het: “Die Seun van die mens moet uitgelewer word in die hande van sondige mense, gekruisig word, en op die derde dag opstaan”(Lukas 24:7).”

Die vroue (en ook al die ander dissipels en volgelinge van Jesus) het vergeet wat Jesus gesê het. Miksien het hulle dit gehoor maar nie mooi begryp wat Hy gesê of wat Hy bedoel het nie. Hulle het maar net soos ons gehoor wat vir hulle verstaanbaar en aanvaarbaar was. Wat buite hulle verwysingsraamwerk geval het, het hulle maar net by hulle laat verbygaan.

In die nuwe situasie onthou hulle die woorde en kan hulle dit begryp. Dan gaan hulle terug en vertel aan die ander dissipels wat hulle ervaar het. Vir die ander is dit egter onaanvaarbaar en onsinnig. Hulle glo die vroue eenvoudig nie. Dit wat hier vertel word, pas nie in hulle verwysingsraamwerk nie. Hulle het nog nooit van so iets gehoor nie.

Met hulle verstand kon hulle dit nie uit redeneer nie. Omdat dit nie logies was nie, was dit dus ook nie aanvaarbaar nie. Nee, die vroue is met onsinnige praatjies besig. Hierby moet ons onthou dat die woorde van die vroue in daardie tyd nie besonder baie gewig gedra het nie en dat hulle selfs nie eens in hofsake kon getuig nie.

Tog reageer Petrus anders. Hy hardloop om te gaan kyk of dit wat gesê is nie tog dalk waar is nie. Miskien net om te sien waarom die vroue so praat…By die graf besef hy dat hulle wel gronde het en is ook hy verwonderd oor wat gebeur het.

Die opstanding van Jesus is ‘n misterie. Dit pas nie in die normale patroon nie. Ons weet mos as iemand gesterf het word hy/sy begrawe of veras en dit is die einde. Die dood is finaal. Dit is die een situasie waarvan die uiteinde bekend en omomkeerbaar is. Jy sterf en word begrawe of veras, en dis finaal.

Hier lees ons van ‘n tipies menslike reaksie op die opstandingsbelydenis. Hulle wat dit hoor, is verbaas. Die wind is uit die seile. Die mens begryp dit nie. Dit lyk na onsin. Dit word nie gelgo nie. Gebeur dit nie vandag nog nie?

Al bely kerke en gelowiges al vir eeue dat Jesus opgestaan het uit die dood, is dit nog steeds iets waaroor mense met huiwering praat. So asof dit bely kan word in die kerk maar nie heeltemal aanvaarbaar is nie.

Die wat nie direkte getuies was nie, het gereageer met ongeloof. Dit wat gesê is, het na onsin geklink. Dit was soos ‘n storie wat nie waar kan wees nie. Mens moenie te hard hieroor oordeel nie, want dit is so dat dit nie verklaarbaar en alledaags is nie. Sou ons dit geglo het as ons nie al van kindsbeen af hiervan gehoor het nie?

As ons dit skielik vir die eerste keer moes hoor, sou ons waarskynlik net so gereageer het. Aan die ander kant is dit ook waar dat die feit dat ons van kindsbeen af goed bekend is met die opstandingsverhaal kan meebring dat die misterie daarvan by ons verbygaan- ons staan selde in verwondering oor die grootste van alle wonders.

Die opstanding bring die mens by die punt van verwondering. Dit wat daar gebeur het, pas nie in die mens se normale verwysingsraamwerk nie. Dit bring mens by die besef van die grootheid van God. Telkens lees ons dat die mense tot wie die besef van Jesus se opstanding deurgedring het, verwonderd was.

(3)Die vraag is nou: Hoe reageer ons op die opstanding van Jesus? Dit lyk my mense reageer op een van vier wyses hierop.

(4) Eerstens is daar die wat nie glo nie. Vir wie die opstandingsbelydenis na onsin klink. Wat meen dit is iets wat nie geglo kan word nie en wat dit afmaak as feëverhale…

(5)Tweedens is daar diegene wat probeer om dit te verklaar. Wat allerlei verklarings probeer aanbied van wat nou eintlik daar gebeur het. Die verklarings kan wissel van pogings om die opstanding te verklaar as iets wat om bepaalde natuurwetenskaplik begronde redes verklaar word tot verklarings waarin gepoog word om dit vanuit die wereldbeskouing van destyds te verklaar.

(6)Derdens is daar diegene wat sê dat ons moet vra na die doel van die opstandingsbelydenis. Wat was die doel van die opstandingsverhale in die Evangelies? Natuurlik is dit uiters belangrik, want geen Bybelboek is sommer net so gekryf nie. Elke Bybelboek het ‘n spesifieke doel.

Die doel van die Evangelies verskil ook omdat dit in verskillende tye en aanvanklik vir verskillende teikengroepe geskryf is. Die doel van geen Evangelie was om ‘n historiese berig te wees wat net feitelike gegewens wou oordra nie. Die opstandingsverhale het dan ‘n spesifieke funksie in die beligting van die doel van die besondere Evangelie.

Vierdens is daar diegene wat in verwondering voor die belydenis en die opgestane Jesus staan. Wat aanvaar dat ons nie kan verklaar nie en nie probeer om dit te doen nie. Wat in verwondering stil word voor die grootste van alle wonders. Wat sê: hier het iets gebeur wat ons nie kan verklaar nie.

Ons kan dit maar net glo en bely. God is hier aan die werk. Sy werke is soms, soos Hyself, nie verklaarbaar nie. Daarom moet ons aanbidding vanoggend ruimte laat vir verwondering. Waar verwondering ontbreek, word aanbidding maar skraal en formeel en koud en sterf dit dan ook geleidelik.

Sal ons nie maar aanvaar dat ons nie alles weet of begryp nie en net stil word nie? Verwondering is aanbidding. In ons tyd het ons so onrusbarend seker geword en bly daar so min ruimte vir verwondering oor. Geen wonder die lewe word dan so oninteressant nie. Hoe kan ons tog alles begryp en verklaar? Nee, juis in die godsdiens moet ons kom by die punt van bewondering en verwondering.

Die Here wat ons aanbid, is so oneindig groot en ver bo ons verhewe. Kom ons buig in verwondering voor die opgestane Jesus - dit is die kern van ons geloof en hoop en liefde…