16 September 2012 Patensie
Wees getrou aan mekaar
Eksodus 20:14
Ons ken almal
die sewende gebod: “Jy mag nie egbreuk pleeg nie” (Eksodus 20:14). Dis ‘n gebod
waaroor nogal baie gepraat word, en dis omtrent die enigste gebod waarvan die oortreders
soms onder kerklike tug geplaas word, wat die indruk skep dat dit die belangrikste
van al die gebooie is.
Dit is die gebod
waarvan so baie sê: hieraan is ek nie skuldig nie. Ons dink
soms so enkelvoudig oor hierdie gebod, so
asof dit slegs verwys na seksuele verkeer tussen persone waarvan minstens die een
getroud is. En dit was ook so die geval in Bybelse tye. Toe is gedink dat dit hier
spesifiek gaan om getroude vrouens. Mans kon mos met meer as een vrou trou en kon
dus nie eintlik egbreuk pleeg nie, tensy dat hy betrokke was by ‘n ongetroude vrou.
Ander het gedink
dit gaan eintlik om die beskerming van die man: as iemand anders ‘n verhouding
met sy vrou het, word sy : “eiendom beskadig”. Gelukkig dink ons darem nie
vandag meer so nie. Maar dink ons nie nog behoudend eng en letterlik oor hierdie gebod (en die ander
gebooie) nie?
In die
sewende gebod gaan dit om verhoudings en dan spesifiek om huweliksverhoudings.
As hierdie gebod dit duidelik maak dat die persoon wat deur die Here verlos is,
nie egbreuk pleeg nie, dan kom die vraag na vore: waarom nie?
Dit word in
die Bybel beklemtoon dat die Here die mens geskep het: man en vrou het Hy hulle
geskep. Hy het hulle so geskep dat hulle afhanklik is van, aangewese op en
eintlik ten diepste eers volkome is met mekaar. Daarom het die Here man en vrou
verskillend, maar terselfdertyd gelyk en op mekaar aangewese gemaak. Dit word
dan ook duidelik gestel dat die man aan die begin baie alleen was. Toe die vrou
bykom, sing hy! Kom ons erken dit maar vandag: man en vrou het mekaar nodig en
vind vreugde en vervulling in mekaar.
Die verhouding tussen man en vrou is dan ook
die omvattendste en intiemste van allle verhoudings en vorm die basis van alle ander verhoudings. Die verhouding
omvat die mens in sy totaliteit: liggaam, siel en gees, ons fisiese,
emosionele, intellektuele en geestelike lewe. Daarom stel dit ook meer eise as
enige ander verhouding.
Dit is ook
verder die mees permanente verhouding. Die huwelik is dan tereg die hoeksteen
van alle samelewings. Geen gemeenskap kan daarsonder goed funksioneer nie
(interessant is tog dat ouerskap en lewe in die Tien Gebooie voorrang geniet bo
die huwelik – maar ons moet nie te veel hieruit aflei nie). Die verhouding
tussen man en vrou raak die hele gemeenskap: die gesin, familie, sosiale,
politieke en ekonomiese lewe. Die huweliksverhouding bepaal die lewenswyse op
alle ander vlakke. Die lewe buite reflekteer die huweliksverhouding. Daarom is
hierdie gebod so belangrik.
Hierdie
gebod verbied eintlik enige optrede wat die huwelik laat verbrokkel en die
verhouding tusssen man en vrou skade berokken. Dit is voor die hand liggend dat
egbreuk en owerspel die huwelik tot in sy fondamente skud. Dit skend die
vertroue in mekaar.
As dit dan
die geval is, dan verwys hierdie gebod nie net na egbreuk nie, maar kan dit ook
van toepassing wees op ander wanpraktyke en skadelike dade. Is gesinsgeweld nie
ook op dieselfde vlak nie? Die man wat sy vrou aanrand, is immers ook besig om
sy huweliksband te verbreek. Die vrou wat haar man verbaal aanrand, met
praatjies verkleineer en vernietig, is mos ook besig om die huwelik af te
breek. Die man en vrou wat gedurig besig is om te baklei, mekaar af te kraak en
sleg te maak, is eintlik ook besig om die huwelik ten gronde te laat gaan.
Is dit nie ook maar ‘n vorm van egbreuk as die
man in dronkenskap of met geweld hom aan sy vrou opdring nie? So gesien, kan
hierdie gebod oortree word sonder dat ‘n derde party daarby betrokke is!
Hierdie gebod kan selfs ootree word al is die seksuele nie ter sprake nie, want
die verbreking van die huweliksverhouding is hier ter sprake op watter wyse dit
ook al geskied.
Die gebod kan
ook van toepassing wees op alle vorme van onsedelikheid. Verkragting sou ook
hieronder kon val. Dit sou miskien selfs onder die gebod oor moord kon val
omdat dit die verkragte eintlik dood maak. Al is die verkragter en die
slagoffer nie getroud nie, is dit nogsteeds egbreuk, want die verkragter staan
tog nie in ‘n intieme huweliksverhouding tot sy slagoffer nie.
Kindermolestering kan ook hier genoem word.
Hierdie gruweldaad vernietig die lewe van die kind en laat permamnente letsels.
Dit vernietig die huwelik van die molesteerder en dikwels die toekomstige
huwelik en geluk van die kind self. ‘n Losse sedelike lewe lê eweneens ook op hierdie vlak. Al
besef baie dit nie, het dit ‘n negatiewe uitwerking op die toekomstige huweliks
verhoudings. In kern kom dit daarop neer dat enige seksuele wanpraktyke ‘n
oortreding van hierdie gebod is.
Hierdie
gebod beskerm die huweliksverhouding omdat die huwelik juis die verhouding met
die Here weerspieël. Ons het reeds daarop gewys dat die Here die mens so geskep het dat man
en vrou op mekaar afgestem is. Die boek Hooglied is dan ook in die Bybel
opgeneem waarin die wonder van die liefde tussen man en vrou besing word. Die
liefde, en ook die seksuele liefde, is nie sondig of lelik of verkeerd nie.
Inteendeel, dis ‘n gawe van God. Dit mag nie vergoddelik of verdierlik word
nie. Dit moet in die huwelik geniet word.
Maar die
huwelik omvat veel meer as die seksuele. Man en vrou het mekaar nodig.
Ondersteuning is van die grootste belang. Op alle vlakke moet die een die ander
bystaan en help. As gelyke helper moet die een die belange van die ander hoër ag as die eie belange.
Ten grondslag van die huwelik is respek. As
respek ontbreek, is die huwelik vinnig op die pad van verbrokkeling. Respek is
die wortel van liefde. Sonder respek kan die liefde nie blom nie.
Al te
dikwels dink ons net aan die negatiewe en verontskuldig ons ons maklik deur te
let op enkele woorde. Ek is nie skuldig aan egbreuk nie. Die Tien Gebooie wil
ons egter telkens oproep tot ‘n bepaalde lewenswyse as aanduiding van ‘n
lewende verhouding met die lewende Here. Kom ons sê dit
weer: In Hebreeus word dinge dikwels in ‘n negatiewe vorm gegiet om die
positiewe te beklemtoon. Die sewende gebod wil elke man en vrou dan oproep om
te werk aan hulle huweliksverhouding. Juis omdat die huwelik so ‘n omvattende
en intieme verhouding is, vra dit dat ons baie aktief daaraan moet werk. Geen
huwelik slaag sommer net en is sommer net vir altyd en altyd ‘n gelukkige
huwelik nie. Ons moet alles insit om dit te laat werk. Ons moet wegkyk van eie
belange, ons moet mekaar ondersteun en dra. Ons moet onsself vir mekaar gee, en
met respek teenoor mekaar optree.
Die liefde moet gekoester word: sê en wys dat julle lief is vir
mekaar. Hoe meer ingesit word in die huwelik, hoe meer sal daaruit geput word.
Hoe meer aan die huwelik gewerk word, hoe meer sal dit geniet word.
Vermy alles wat julle huwelik kan skade aandoen en bou julle huwelike,
vra hierdie gebod. Dan sal ons huwelikslewe toon dat die Here ons God is wat
ons verlos het.
Post a Comment