18 November 2012 Patensie

Loof God

Romeine 11:33-36

Die brief aan die Romeine is seker die bekendste van al die briewe van Paulus.   deur die eeue heen ‘n baie belangrike rol in die Christendom gespeel. Tereg so, want nêrens elders spel Paulus die basis van die Christelike geloof so duidelik uit as in hierdie brief nie. Paulus gee in hierdie brief ‘n volledige uiteensetting van ons geloof.

In hooofstukke 1-11 toon Paulus aan dat alle mense sondaars is. Niemand kan die saligheid verkry deur eie werke of op grond van sy of haar eie verdienste nie. Uit genade red die Here ons. Die verlossing is ‘n genadegawe wat die Here skenk aan die wat in Christus glo. Uit genade is ons gered. Die wat in Christus glo, is nuwe mense want die Here gee aan ons ‘n nuwe lewe. ‘n Nuwe lewe van vrede en oorwinning.

Paulus praat op ‘n logiese manier. Sy beredenerings is diep en logies. Op oortuigende wyse wil hy die lesers daarop wys dat ons alleen deur die liefde en genade van God nie nuwe lewe kan hê.

As hy aan die einde van sy ingewikkelde en diepe verduidelikking kom, dan is dit asof sy woorde opraak. Hy kan nie anders as om te sing nie. Die wyse Prediker het lank reeds tevore gesê dat daar ‘n tyd vir alles is. ‘n Tyd om te redeneer; om logies te dink; om ingewikkelde argumente aan te voer; om mense met logiese denke te probeer oortuig. Daar is ook ‘n tyd waarin die mens maar net in stille verwondering voor die Here kan buig; Hom kan loof en prys. By hierdie punt het Paulus nou gekom.

Is dit nie so dat ons in die loop van die jaar ook maar so baie beredeneerd leef, alles so logies wil verklaar; as ons kinders en ander wil oortuig van die genade van God nie? Miskien is dit nodig dat ons dan aan die einde van die jaar sal stil word; in verwondering voor die Here sal kniel en Sy lof sal besing! “ O diepte van die rykdom en wysheid en kennis van God! Hoe ondeurgrondelik is Sy oordele, hoe onnaspeurlik Sy weë.”

Kom ons stel ons voor ons is vir die eerste keer op ‘n baie, baie hoë berg... soos die Hanekam byvoorbeeld. As mens afkyk en jy sien die diep vallei, die bome, die riviertjie daaronder, dan word jy in verwondering stil. Dan snak mens na jou asem en roep jy uit: “Hoe wonderlik!” Dit is so onbeskryfliks mooi! ....iets soortsgelyks vind ons hier. Dis asof Paulus hom vir ‘n oomblik indink dat God so moet afkyk op alles. Paulus het mos nog nie geweet dat die aarde rond is en in ‘n baan om die son draai nie. Hulle het mos gedink die aarde is plat en vierkantig soos ‘n tafel en die hemel is bo die aarde soos ‘n koepeldak. Die Here kyk dan van die hoogste hemel daarbo af. Dis asof Paulus dan by God staan en afkyk en uitroep: “O diepte van die rykdom van God! Alles onder die hemel behoort aan die Here. Die ganse skepping is Syne! Hoe ryk is God nie! Daar is niks wat nie Syne is nie. Alles behoort aan Hom. Hy is die Skepper en Heer van allles.” Kan ons dit begryp? Nee, ons kan maar net daaroor sing. O diepte van die rykdom van God!

O diepte van die wysheid van God! Dink aan die skepping: hoe wonderlik alles aanmekaar sit. Hoe alles van mekaar afhanklik is. Hoe fyn die balans tussen alles is. Dink aan die geskiedenis, hoe alles verloop het. Dink aan jou eie lewe. Dink ‘n bietjie weer na oor ons verlossing. Dan kan ons mos nie anders as om in aanbidding voor die Here neer te val en uit te roep: O Diep is die wysheid van God!

O diepte van die kennis van God! Ons dink soms ons weet iets, om maar net gou te besef dat ons eintlik so bitter min weet. Ons kennis is baie beperk. Kyk ons na die skepping, na alles om ons, na die geskiedenis en alles wat daagliks gebeur, kan ons nie anders as om in verwondering voor die Here neer te val nie. Ons veerstaan so min van die skepping: dis te groot en ingewikkeld vir ons. Hoe meer ons leer, hoe meer besef ons dat ons so min weet. Besef ons hoe groot en diep die kennis van God is? Dit gaan ons verstand te bowe.

Aan die einde van die jaar, is dit nodig dat ons bietjie tot stilstand kom. Klim op ‘n hoë berg. Kry bietjie afstand. Staan ‘n oomblik in verwondering en roep saam met Paulus uit: “O diepte van die rykdom en wysheid en kennis van God! Hoe ondeurgrondelik is Sy oordele, hoe onnaspeurlik Sy weë!

As Paulus iets besef van die diepte van God, dan besef hy ook iets van die nietigheid van die mens. Hy vra dan drie retoriese vrae. In hierdie vrae sluit hy aan by die ou profete en die Ou testament waar hierdie vrae al gevra is. Saam met Jesaja en Job wil hy weet: Wie ken die bedoeling van die Here? Wie gee Hom raad? Wie bewys Hom ‘n guns sodat Hy verplig is om iets terug te doen? Die antwoord op die vrae is natuurlik: Niemand.

Niemand ken die bedoeling van God nie. Beteken dit nou dat ons in die duister is oor God se bedoelings? Dat ons nie weet wat om van Hom te verwag nie? Nee. Natuurlik weet ons iets van die bedoeling van God. Ons weet dat Hy getrou en regverdig is. Ons ken Hom as ons liefdevolle Vader. Ons weet dat Hy nie wispelturig is nie. Maar ons ken Sy bedoelings nie ten volle nie. Ons kan Hom nooit ten volle ken nie. Hy is immers God. Hy is ver bo ons. En ons kan maar net ten dele ken. Ons moet verskriklik versigtig wees om nie te dink dat ons God se wil volkome ken nie.

Al dink ons soms ons is baie slim, kan ons nie vir God raad gee nie. Ons wil dit soms doen. Ons hoor mense vra dat die Here dit of dat moet doen, omdat dit dan so belangrik sal wees vir een of ander rede. Soms wonder mens of mense bid en of hulle vir God raad gee. Hoe kan ons tog vir die Almagtige Skepper raad gee?

Paulus sê verder dat alle goeie dade van mense, God nie in die skuld by hulle bring nie. Kom ons maak dit duidelik: al die goeie dade van alle mense deur al die eeue is nie genoeg om God vir ‘n oomblik in die skuld te bring nie. Dit alles is nog minder as wat Hy in ‘n enkele dag uit genade vir die mens doen.

Met hierdie vrae wil Paulus beklemtoon dat ons nietig is in vergelyking met die onbegryplik grote God wat ons Vader is in Christus Jesus ons Here.

Daarom sluit hy die lied van verwondering af met die woorde: “Aan Hom behoort die heerlikheid tot in ewigheid!” Hiermee bereik die lied dan ook sy hoogtepunt.

Aan die einde van die jaar pas dit ons om in verwondering stil te word voor die Here. Om saam met Paulus hierdie loflied te sing. Sing van die diepte van die rykdom, wysheid en kennis van God. Sing van die ondeurgrondelikheid van Sy oordele en die onnaspeurlikheid van Sy weë. Sing van Sy grootheid en ons kleinheid. Sing van Hom wat alles omspan en omvou en wat Koning is vir altyd.

As gelowiges kan ons die nuwe jaar en die toekoms met hoop tegemoet gaan. Want ons weet mos dat uit Hom en deur Hom en tot Hom alle dinge is. Sy heerskappy sal ook oor die volgende jaar strek. Kom ons tree dan die ou jaar uit met hierdie lied van verwondering op ons lippe. Kom ons gaan die nuwe jaar in terwyl ons die grootheid en goedheid van die Here besing!

11 November 2012

Jou woord is jou eer

Matteus 5:33-37

Woorde, speel ‘n geweldige belangrike rol in ons lewens. Het jy al gedink aan ‘n “stil” lewe; ‘n lewe sonder woorde? Ons kan ons eintlik nie indink  hoe moeilik ‘n lewe sonder woorde sou gewees het nie. Natuurlik is dit baie belangrik om te praat. Sonder woorde sou kommunikasie bitter moeilik wees. Al mag dit so wees  dat ons soms spottend verwys na die hemel op aarde as die man of vrou of kinders tog net vir een dag stil kon wees, bedoel ons dit nie ernstig nie. Min dinge is so moeilik om te hanteer as stilte. Dink maar aan die tye dat iemand na aan jou die stilstuipe gehad het.

Stilte mag soms soos musiek wees, maar sonder woorde kan ons eenvoudig net nie leef nie. Ons woorde vorm die grondslag van al ons verhoudings. Die verhouding tussen man en vrou is op ‘n gevaarlike punt as daar nie gepraat word nie. Ouers en kinders dryf uit mekaar as hulle nie met mekaar praat nie.

Iemand het eenmaal gesê dat die Here vir ons twee ore en een mond gegee het, wat beteken dat ons tweekeer soveel moet luister as wat ons praat. Dit is ook belangrik, maar wat hier ter sprake is, is wat ons sê. Wat is die waarde van ons woorde?

Daar is nogal baie spreekwoorde en uitdrukkings wat handel oor ons baie gepratery en ons sienings daaroor. Ons ken almal die uitdrukking: “om die waarheid te sê”. Party mense gebruik hierdie uitdrukking eintlik tot vervelens. Dit laat mens soms wonder of ons andersins dan nie die waarheid sou praat nie. Miskien is dit so ‘n afgewaterde vorm van dit waaroor Jesus hier praat. In daardie tyd het die Jode nogal dikwels gesweer. Hulle wou so die waarheid van wat hulle sê, bevestig. Onder formele omstandighede het hulle by die Here gesweer. Meer dikwels het hulle in die gewone verloop van die dag sommer by die hemel gesweer. Dikwels het dit dan sommer ‘n uitdrukking geword en het die mense dit nie baie ernstig bedoel nie. Dit is hierteen dat Jesus dit het.

Hierdie gebruik moet gesien word teen die agtergrond dat mense so dikwels nie die waarheid praat nie. Sommer net dinge sê, sonder dat hulle seker is dat dit wat hulle sê die waarheid is. Soms verdraai mense die waarheid. Soms dink hulle dat dit wat hulle sê die waarheid is, maar in werklikheid is dit nie die geval nie. My perspektief op ‘n saak is nie noodwendig die enigste korrekte sienning nie. Ander sien dit in ‘n ander lig. Daar is dan meestal nie net een kant van ‘n saak nie. Ons moet dan baie versigtig wees om ons seining te verhef tot die enigste en absolute.

Is dit nie juis een van die ernstigste problem van ons tyd nie? Mense maak daarop aanspraak dat hulle die waarheid praat, terwyl dit nie waar is nie, of ‘n bepaalde siening van die werklikheid is. Dan sweer hulle so dikwels dat hulle reg is. Sien ons dit dan nie daagliks in die howe nie, mense sê dinge onder eed, hulle sweer om die waarheid en niks minder as die waarheid te praat nie, maar dan sê twee mense presies die teenoorgestelde. Wat is dan die waarheid?

Mens sien dit nie net in die howe nie. Ouers hoor so dikwels verskillende stories van die kinders. Mens hoor verskillende stories van bure. Die een sien iets so en die ander weer heel anders. Afgesien van verskillende sienings wat daar mag wees, of verskillende interpretasies van dieselfde saak, is daar die geneigtheid by byna almal om dinge in so ‘n lig te stel dat dit hulle pas. Ons verdraai die dinge so dat dit tot ons voordeel is. En dit gebeur dikwels ten koste van iemand anders. Hoe dikwels moet vure nie doodgeslaan word omdat mense skewe dinge vertel nie?

Dit lei daartoe dat mens nie altyd glow at jy hoor nie. Dit is dan dat ons so dikwels moet hoor: sien is glo. Ek sal dit nie glo tensy ek dit sien nie. Ek is nie oortuig dat dit wat gesê word, regtig so is nie. Ek wild it eers self sien en ervaar.

Een van die probleme is dat baie mense sommer net praat. Praat sonder om te dink. Die eerste ding wat in die kop kom, in woorde verklank. Ons weet mos almal hoeveel probleme en ongeluk dit meebring. So maak ons woorde goedkoop. Mense steur hulle dan later nie meer aan wat gesê word nie. Mens kan nie staatmaak op wat hy sê nie.

Hoe dikwels dink, of sê ons dan nie dat ons wat iemand iemand sê, met ‘n kinppie sout geneem moet word nie? Mens glo dat daar ‘n mate van waarheid is in wat iemand sê, maar mens moet dit nie ernsitig opneem nie. ‘n Mate van waarheid is daar, maar dit word oordryf of uit perspektief geruk.

Ander het weer die gewoonte om iemand heuning om die mond te smeer. Ook dan kan mens nie alles glo nie. Bedoel die persoon dit of het hy bybedoelings daarmee? Wat moet ons glo? Nou moet ons nie die kind met die badwater uitgooi nie. Dit is belangrik om positiewe dinge oor ander te sê. Miskien is ons meer skuldig daaraan dat ons nie genoeg die positiewe beklemtoon  en ander prys nie. Maar dan moet ons dit bedoel. Daar mag geen bymoetiewe wees nie. Eerlik en opreg moet ons waardering wees.

Dit is al hierdie dinge wat Jesus hier aanspreek. Woorde het effek. Woorde word nie sommer in die wind gestrooi nie. Dit raak mense se lewens. Woorde verbreek of bou verhoudings. Woorde maak stukkend of heel. Woorde beinvloed ons lewens. Eintlik is dit so dat elke woord wat vir ons gesê word, ons lewe raak.

Jesus stel dit hier eenvoudig: Laat julle ‘ja’ eenvoudig ‘ja’ wees en julle ‘nee’ eenvoudig ‘nee’ (Matt. 5:37). Bedoel dit wat julle sê.

Dit gaan dan hier om eerlikheid, betroubaarheid en respek. Respek is die basis van enige gemeenskap en verhouding. Sonder respek val dinge totaal uitmekaar. Respek was die fondament waarop die hele Ou-Testamentiese samelewing gebou is. Respek vir jouself, ander en die Here. Die gebrek aan respek bring mee dat mense sommer net praat, negatiewe  opemerkings maak, die waarheid verdraai en ander benadeel deur hulle woorde. Is respek nog die basis van ons lewens? Kom respek na vore in die wyse waarop ons praat? Nou praat ons nie net van respek wat in die woorde self na vore kom nie. Natuurlik dit in die eerste plek, maar ook van respek in ons lyftaal. Hoe praat ons?

Hierdie woorde van Jesus beteken ook dat ons nie draaie moet loop nie. Reguit op die man af. Eerlik en opreg. Te dikwels hoor ons dat mense sê dat hulle reguit is, en daarmee bedoel hulle niks anders as dat hulle kru en benadelend praat nie. Dit is nie wat bedoel word nie. Nie beledigend  of kwetsend nie, maar eerlik en opreg in baie groot liefde.

Uiteindelik moet ons onthou dat ons geoordeel sal word op elke woord wat ons gesê het.

4 November 2012 Patensie

Los tog ander se goed uit!

Eksodus 20:15

Elkeen wat al die verskriklike ervaring gehad het om by die huis te kom en te ontdek dat daar ingebreek is en dat baie van ons kosbare besittings weg is, ken die gevoel van magteloosheid en woede. Die ure van hartseer. Die gevoel van vuilheid: iemand het ongenooid gekom en homself gehelp aan dit waarvoor ek so hard gewerk het, waaraan ek soveel sentimentele waarde heg en wat vir my kosbaar is. Hoe kan mens dit ooit verwoord?

So baie het al by die parkeeerplek gekom en ontdek: my kar is nie meer hier nie. Dis gesteel.

Dis ‘n feit dat ons in tronke bly om diewe uit te hou, ons het sekuriteitsheinings en ons sluit alles agter veiligheidshekke toe. Ons word al meer geslote. Alles word agter slot en grendel gehou, en tog is daar telkens huiwerings as ons tuiskom: is alles nog veilig of is daar dalk ingebreek en is daar dalk iets gesteel?

Ons betaal deur ons ore toe vir assuransie. Ons vertrou niemand meer nie en is voortdurend agterdogtig. Ons is te bang om iemand wat langs die pad gestrand staan, te help. Wie weet of dit nie dalk ‘n lokval is en ons beroof gaan word nie? Ons loop nie meer met vertroue in die straat en winkelsemtrums nie, want wie weet wanneer ons beroof gaan word.

Die misdaadsyfer is so bitter hoog en dit lyk asof die opwaarts lyn in die misdaadlyn  net nie wil afkom nie. En dit terwyl ons land met ‘n oorweldigende Christen bevolking is! Dit maaak mos nie sin nie!

In ons teks het ons mos duidelik gelees: “Jy mag nie steel nie.” Die Tien Gebooie maak dit mos baie duidelik: Omdat die Here ons God is wat ons verlos het, daarom sal ons nie steel nie. As ons steel, dan trek ons mos ‘n stere deur ons kindskap van God en Sy Verlossingswerk. Dan ontken ons mos so dat die Here ons God is wat ons verlos het. Mens kan nie ‘n Christen wees en ‘n dief wees nie. En dit staan nie net hier nie, ons vind dit so dikwels in die Bybel.

 Ons lees mos ook nie verniet van diewe wat gestraf is nie. So moes Agan met sy lewe boet vir sy diefstal. Diefstal pas die kind van God nie! Hiermee sou ons almal saamstem. Ons sal miskien te maklik sê: gelukkig is ek nie skuldig aan die ootreding van hierdie gebod nie. Maar voor ons te maklik ‘n groot regmerkie agter ons name maak, is dit nodig dat ons baie eerlik vra of dit wel die geval is. Want diefstal sluit mos baie meer is as husbraak en roof. Ja, dit natuurlik ook, maar dit is die opvallende en ja dit ook mag nie.

Maar kom ons vra dan of ons nie almal skuldig is nie. Steel ons nie maar by die werk, in ons samelewing, ons huise, ons kerk en selfs van die Here nie? Ons noem dit nie diefstal nie, maar klee hiermee vorme van diefstal met allerlei mooi woordjies.

Mens wonder of ons ekonomie nie heel anders sou lyk as dit nie vir die baie diefstal was nie. Nou praat ons nie van die feit dat die meerderheid dinge wat in besighede gesteel word, deur werknemers gesteel word nie, maar ook van dinge soos produktiwiteit, luiheid, misbruik van toerusting, “toekenning van persoonlike byvoordele” en nog baie ander dinge nie.

 As ons nie produktief werk nie, steel ons mos. As ons laat kom en vroeg loop of tyd vir ander dinge as ons werk gebruik, dan beroof ons mos die werkgewer van die tyd waarvoor ons betaal word. As ons sit en klets of lank oor die telefoon praat, dan steel ons mos. En hoe baie dra klein goedjies uit die kantoor weg nie en op die einde is al die klein dingetjies nogal aansienlik. En wat van die gesindheid wat mens so dikwels sien en hoor van minimum doen en maksimum geld vra?

Daar is ook ‘n keersy: van besighede wat mense uitbuit. Mense word nie altyd vergoed vir wat gedoen word nie en so word die persone eintlik besteel. Daar is ook uitbuiting deur te hoë pryse, en so kan ons maar aangaan. Ons almal kry swaar omdat ons nie hierdie gebod: “Jy mag nie steel nie” in die werkplek toepas nie.

Hierdie gebod raak ook ons samelewingslewe. Hoe min mense is bereid om betrokke te wees by dit wat in ons samelewing aangaan? Ons is so besig met onsself en ons eie belange dat ons nie tyd het vir ander nie. Soos die man wat 38 jaar lank by die bad van Betesda gelê het en moes uitroep: “Here ek het niemand wat my wil help nie.

Kom ons nader: hoeveel diefstal vind nie in ons eie huise plaas nie. Ek praat nou nie oor die bediendes wat goed wegdra of lyf wegsteek nie. Ek vra: hoeveel steel ons as gesin van mekaar? Hoeveel tyd spandeer ons as ouers aan ons kinders? Of steel ons die tyd wat hulle toekom en gebruik dit vir onsself? Hoeveel tyd steel mans nie van hulle vrouens deur dae langs die viswaters of op die gholfbaan deur te bring nie? Hoeveel tyd steel vrouens nie van hulle mans deur allerhande dingetjies en byeenkomsies  by te woon en oor die foon en rekenaar te klets nie? Nou moet jy goed verstaan: dit gaan nie daarom dat hierdie dinge nie gedoen mag word nie, want dit mag dalk lewensnoodsaaklik wees, maar dit kan so wees dat dit so oordryf word dat daar nie meer tyd is vir die ander in jou gesin nie. Mens se werk mag ook so inbreuk maak op jou persoonlike en huislike lewe  dat dit op diefstal neerkom. Ons sal ‘n slag eerlik moet kyk en vra of ons nie ons prioriteite verkeerd het en van mekaar se tyd steel nie.

Ons moet ook vra of ons as man en vrou genoeg aandag aan mekaar en aan ons kinders gee. As ek so behep is met my dinge en nie aandag gee aan die behoeftes van my maat of kinders nie, dan is ek mos besig om hulle daarvan te beroof. Is ek bereid om net soveel in my huwelik in te sit as wat ek daaruit wil neem/kry? Of stel ek net eise maar is nie bereid om ook te gee nie? As ek meer vra as wat ek gee, dan is ek mos besig om te steel. As een in die huwelik  dit wat eintlik sy maat toekom met ander deel, dan beroof daardie persoon sy maat. Ons sou so kon aangaan, maar elkeen moet self gaan vra: is ek nie besig om van my lewensmaat, my ouers of kinders te steel nie? Gee ek in liefde aan die ander soos wat God dit van my verwag:  my tyd, my besittings, my aandag, my ondersteuning, my hulp en my liefde?

Ons kan ook van die Here steel, en ons doen dit ook so dikwels. Gee ons aan Hom wat Hom toekom? Dank ons die Here elke dag en genoeg vir alles wat Hy vir ons doen en gee? Of kla en vra ons baie en dank ons min? Ons kan die Here beroof van die tyd wat Hom toekom. Nie net een dag per week nie, maar ook elke dag se tyd om stil te word voor Hom. Ons kan Hom beroof van ons offergawes deur maar so ‘n afknyp ietsie vir Hom beskikbaar te stel. Ons kan die Here beroof van die eer wat Hom toekom. Hoe dikwels prys en eer ons Hom? Ons kan Hom beroof van diens wat Hom toekom. En dit sluit nie net formele diens deur die kerk in nie, maar omvat ons hele lewe. Ons lewe moet in diens van God staan.

Ons moet bely: ons kan nie so maklik sê: ek het nie hierdie gebod oortree nie. Ons is almal skuldig. Ons moet dit bely, en as ons dit bely, vergewe Hy ons. Hy roep ons egter op om as Sy kinders nie te steel nie, in geen opsig Hom of iemand anders te beroof nie, maar Hom te verheerlik deur ons lewenswyse , deur ‘n lewe van liefde na die voorbeeld van Jesus!