POSTED BY Steven Sass on 05:44 under


29 Julie 2012 Patensie

Eksodus 20:12
Teen hierdie tyd weet ons hopelik almal dat die Tien Gebooie alleen te verstaan is in die lig van die opskrif of inleiding van die Tien Gebooie: “Ek is die Here jou God wat jou verlos het.” Ook hierdie gebod wat handel oor die eer van die ouers, moet in die lig van hierdie selfbekendstelling van die Here verstaan word.

Die verlossing raak nie alleen deel van ons lewe nie, maar ons hele lewe. God doen nie halwe werk nie. Hy verlos nie net die siel van die mens nie, maar die mens in die totaliteit van ons menswees. Die verloste kind van God staan daarom nie net in ‘n nuwe verhouding tot God nie, die kind van God staan ook in ‘n nuwe verhouding tot sy/haar familie, gemeenskap en staat. Alles het nuut geword.

As die Here ons verlos het, dan word alles nuut en moet die nuwe lewe sigbaar word op alle terreine.

In die Tien Gebooie word die nuwe verhouding tot God eerstens uitgespel in die eerste vier gebooie. Dit moet egter ook op alle ander terreine sigbaar word.

 Die tweede tafel van die tien Gebooie, wat handel oor ons verhouding tot ander mense, begin by ons verhoudings in die huisgesin. Daar moet die verlossing eerste gesien word. Daar moet ons getuienis eerste uitgedra word.

Dit is jammer dat woorde soms hulle betekenis verloor. Ons gebruik soms woorde wat so mooi klink sonder dat ons dink aan die betekenis daarvan. Een so ‘n woord is eer. Wat beteken die woord eer? As ons dit moet omskryf, sukkel ons mos maar dikwels. In Hebreeus hang dit saam met respek en ontsag vir wat swaar of gewigtig is.

In die Ou-Testamentiese tyd het eer en skande ‘n verskriklik belangrike plek ingeneem. Dit kan met reg gesê word dat eer die basis van die samelewing gevorm het. Hierop is die hele samelewing gebou. Die eer van die familie het bo alles gestaan. Alle handelinge en woorde was daarop ingestel om die eer van die familie uit te bou en in stand te hou.

Ons kan maar deur die Ou Testament blaai en dit kom eintlik so baie keer voor dat alles daarop ingestel was om die eer van die familie uit te bou en te beskerm. Wie so opgetree het dat die eer van die familie in gedrang gekom het, is swaar gestraf. Trouens ons sou sover kon gaan om te beweer dat alle bepalings oor verhoudings en die optrede van mense daarop ingestel was om eer te bou en te beskerm. In hierdie lig moet ons ook hierdie gebod sien.

Die ouers was dan juis die persone in wie die eer gesetel was. Hulle was die primêre draers van die familie eer. Hulle status het die eer van die familie en gesin bepaal. Hulle posisie moes nie net in ere gehou word nie, maar daar moes so opgetree word dat hulle posisie verbeter en uitgebou word.

Dit is so jammer dat ons dit vandag dikwels vergeet. Geen samelewing kan voortbestaan as daar nie respek en eer is nie. Ons moet mekaar eer en respekteer. Is dit nie die basiese probleem van ons tyd nie? Dat daar so min respek is? So min eer wat gegee word.

Dit begin in die huis. Ouers is die setel van die familie tradisies. Hulle moet die naam van die familie in ere hou. Ons moet so leef dat die eer van die familie in stand gehou word. Dit lê dan ‘n besondere verantwoordelikheid op elke ouer.

Dit lê ook ‘n besondere verantwoordelikheid op elke kind. Ons moet so leef dat alles wat ons doen die eer van ons ouers hoog hou. Ons kan nie ons ouers kies nie. Ons liefde vir ons ouers mag dan ook nie voorwaardelik wees nie. Namate ons ouer word, moet ons dan juis hulle hoog hou en eer.

Dit is dan voor die hand liggend dat ons die gesag van ons ouers sal aanvaar, en dit nie net passief nie. Nie maar net dinge doen omdat ons ouers so sê nie, dit ook, maar ons moet dit aktief doen. En dis belangrik: die versorging en onderhouding van ons ouers. Dit sluit nie net byvoorbeeld die versorging van ons bejaarde ouers in nie, maar die uitreik na ons ouers.

 Weet en besef ons altyd hoe ons ouers daarna uitsien en verlang dat ons as kinders sal uitreik na hulle? Soos kinders verlang na aandag en ondersteuning van hulle ouers, so verlang elke ouer na die ondersteuning van hulle kinders. Ons as ouers wil ook hê dat ons kinders na ons toe moet kom, saam met ons dinge doen, moet belangstel in wat ons doen en tyd moet hê vir ons.

As ons na hierdie gebod luister, pas dit ook ons om te dink aan die posisie van bejaardes in ons gemeenskap. Bejaardes voel so dikwels vergete en uitgestote. Dink hulle is in die pad. Daarom het baie bejaardes nie ‘n lewensverwagting nie, maar ‘n doodsverwagting. Die posisie het verander: eers huis, werk, verantwoordelikhede. Nou is talle bejaardes nie meer daartoe in staat nie. Talle is verswak. Baie van hiulle tydgenote sterf. Baie voel alleen. Kinders verstaan dit dikwels nie. Bejaardes se lewensruimte krimp. Die dae word lank. Hulle verlang so na ‘n oproep en om net met die kinders en kleinkinders te praat.Hulle is so bang vir verstoting en verwerping.

Wat vra ons bejaardes? Hulle vra nie veel nie. Hulle vra ‘n oor wat luister; ‘n hand wat help. “n Familie, volk of gemeente wat sy bejaardes vergeet, is ‘n familie, volk of gemeente wat sy herkoms vergeet en daarom ook geen toekoms het nie. Maar meer nog: wie bejaardes vergeet, vergeet ook dat die Here hulle verlos het!

Sal ons nie weer gaan luister na hierdie gebod nie? Sal ons nie erns maak, tyd inruim en ons bejaardes eer en op die hande dra nie? Die wyse waarop ons in die praktiese lewe aandag en respek en eer gee aan ons ouers, weerkaats ons verhouding tot die Here.

Waarom eis die Here eerbied vir ons vader/moeder? Ten diepste gaan dit nie om die sosiale orde wat gehandhaaf word nie! Ons is ouers slegs deur die genade van God, want God is die Een wat ouerskap gee! Ouers is die verteenwoordigers van die Here. Ons kan daarom nie werlik ouers wees soos God dit bedoel het, as ons nie in verbondenheid aan God ouers is nie!

Ons  ouers het by die Here gepleit om ons aan hulle te gee. God leen ons net vir ‘n tyd aan mekaar. As ons ons vader/moeder wat ons sien nie eer nie, hoe kan ons dan aan God gehoorsaam wees en Hom dien en eer! Juis omdat dit gaan om ouers as verteenwoordigers van God wat namens God en ter wille van God gesag dra en uitoefen:daarom moet ons hulle eer en respekteer.

Dis belangrik dat ons hier moet outhou dat vader en moeder op presies dieselfde vlak staan. Daar word nie onderskeid getref nie. Vader en moeder moet dieselfde respek en eer ontvang. Beide verlang na ons nabyheid, ondersteuning, belangstelling en liefde. Beide vra dat ons hulle laste sal help dra. Beide smag na ons liefde.

Die vraag kom dan ook na elkeen van ons toe: “Wat is my verhouding tot my pa en my ma? Hoe tree ek elke dag op? Is daar voortdurend konflik? Maak ek as kind die lewe so moeilik dat my pa dalk ook sê dat Abraham vir Isak wou offer omdat hy ook ‘n probleemkind gehad het. Of moet my pa of ma hulle voortdurend vir my skaam? Of kan hulle vandag trots wees op my? Dankbaar vir wat ek doen en hoe ek leef?

Ons verhouding  met ons ouers weerkaats ons verhouding met ons Hemelse Vader. Hierdie gebod roep ons op om weer te gaan nadink oor ons verhouding met ons ouers. Om die saak reg te maak en elke dag  in die liefde te leef. Om respek en eer te bring te alle tye.
POSTED BY John Wait on 10:31 under

Deuteronomium 16:13-15 en Johannes 7:2, 10-15

Ons is nou eenmaal geneig om stroef en formeel te wil wees. So asof dit van ons verwag word. So asof blydkap en vreugde verkeerd en sonde is. As mense bietjie vrolik is, word hulle skeef aangekyk. Die arme jongmense word baie keer gekritiseer omdat hulle so met oorgawe vrolik kan feesvier. Waar kom dit vandaan? Ek is nie heeltemal seker dit staanin die Bybel nie.

In Spreuke 15:5 lees ons immers: “Dit gaan altyd sleg met die bedrukte mens; die blymoedige mens se hele lewe is ‘n fees”. Blaai maar bietjie deur die Bybel en kyk hoe dikwels daar van blydskap gepraat word. Paulus gee selfs die direkte opdrag: “Wees altyd bly in die Here! Ek herhaal, wees bly!” (Fil. 4:4). Ons mag nie maar net bly wees nie, ons moet bly wees! Die lewe behoort vir elke gelowige ‘n vreugdefees te wees. Ons kan maar met volle oorgawe vrolik feesvier.

Die Huttefees is ‘n sprekende voorbeeld van ‘n vrolike fees. Al die feeste waarvan ons in die Bybel lees, en ook ons kerklike feeste, Kersfees ingesluit, was feeste wat deur ander mense voor hulle al gevier is, en deur die gelowiges oorgeneem is en van ‘n nuwe inhoud voorsien is.

Die feeste is meestal aan natuurgebeure gekoppel en spesifiek aan die landboukalender. So was die Paasfees die fees van die eerstelinge van die oes  wat aan die begin van die graanoes gevier is. Die Fees van die Weke of Pinksterfees was die fees van die volheid van die oes wat aan die einde van die graanoessiklus gevier is. Die Huttefees is by die ander volke gekoppel aan die oes van die druiwe en die maak van wyn.

In Deuteronomium 16:13 lees ons: “Jy moet die Huttefees sewe dae alnk vier nadat jy jou oes van die dorsvloer en die parskuip af ingery het”.

Die Huttefees val saam met die maak van wyn. Dit was destyds ‘n baie groot geleentheid. Daar was mos die gebruik dat nuwe wyn nie in ou sakke gegooi mag word nie en dat ou wyn en nuwe wyn nie gemeng mag word nie. Die ou wyn moes eers opgedrink word voor die nuwe wyn gemaak word. Dit was moontlik om die rede dat die manne dan in hutte buite die stede gebly het. As hulle dan te veel gedrink het, was dit darem buite die huis en stad waar dit gebeur het en hulle dalkies hande uitgeruk het.

In ‘n ou Rabynse geskrif lees ons dat die priesters die volk moes voorgaan totdat hulle nie meer die onderskeid kon tref tussen hulle regter en hulle linkerhand nie en hulle nie geweet het of hulle sit of staan of lê nie! Maar onthou dit staan nie in die Bybel nie! Ons moenie die Rabbyne letterlik opneem en navolg nie!

Dis ook nie net die mans wat tydens die fees handuit geruk het nie. Ons lees in Rigters 21 dat die ongetroude meisies in die wingerde gaan dans het tydens die fees. Dan het die mans wat vrouens gesoek het, sommer daar vir hulle vrouens gevang!

Dit het tydens die Huttefees by die ander volke maar wild gegaan. By Israel nie veel beter nie! Beteken dit dat ons sodanige optrede vandag kan goedpraat of dat ons selfs die fees moet herinstel en letterlik doen wat daar destyds gedoen is? Ek dink nie so nie. Aan die ander kant moet ons ook nie so verskriklik strak en styf wees nie.

Daar is wel tye en geleenthede dat gelowiges vrolik kan feesvier. In die Ou-Testamentiese tyd was die Paasfees ‘n somber fees gewees. Die fees van die weke was weer ‘n blyer fees, die Huttefees en later ook die Purimfees was vrolike en selfs uitbundige feeste.

In Deuteronomium 16:14 lees ons: “Jy moet bly wees op hierdie fees, jy en jou seuns en jou dogters , jou slawe en slavinne...” Dit is ‘n duidelike opdrag. Vier fees met oorgawe. Wees bly. Geniet die fees. Dit is opvallend insluitende opdrag. Die hele gemeenskap moet by die vreugdefees betrek word. Dis nie net ‘n tyd van vreugde by die mans nie, maar ook vir die kinders, en die slawe, die kerkleiers, die Leviete, die dominees! En die minder bevoorregtes en die wat swaar gekry het. Almal moet betrek word. Almal moet saam bly wees. Ongeag jou sosiale status. Ongeag van wie  jy is. Almal moet bly wees en in die vreugdefees deel.

Dit is iets wat ons miskien ‘n bietjie ernsitiger moet opneem. Wees bly. Vier met oorgawe fees. Sluit almal hierby in. Laat die hele gemeenskap deel in die tyd van blydskap.

Dit is helaas egter ook ‘n feit, dat as so baie vrolik en bly is, die eensaamheid so swaar druk op ander. Dit is die tyd waarin so baie selfmoord pleeg omdat die swaarheid van die eie situasie so erg is as ander vrolik en bly is. Laat ons nie selfsugtig wees in ons vreugde nie. Laat almal bly wees. Jy moet bly wees en almal rondom jou ook saam met jou.

Blydskap het ‘n grond. Anders is dit nie regtig gegronde blydkap nie. So is ouers bly as hulle hulle kinders sien na ‘n lang afwesigheid. Of geliefdes wat bymekaar uitkom. Of as iets goeds gebeur.

Die rede vir die eintlike blydskap word in Deuteronomium 16:15 genoem: “Omdat die Here jou God jou met ‘n goeie oes geseën het en alles wat jy aangepak het, voorspoedig gemaak het”.

Dit is so dat die mens genieg is om terug te kyk. Dan kan ons vaskyk teen die swaar en net die negatiewe dinge onthou. Of ons kan verby die teesnpoed kyk en die genadehand van die Here raaksien. Miskien was dit nie ‘n rekord oes nie. Miskien nie die beste jaar ooit nie. Maar ons leef nog. Ons kan ons seëninge nie tel nie want daar is bloot eenvooudig te veel. Hoe baie het ons nie om voor dankbaar te wees nie. Die Here onse God het ons geseën. Hy het ons onderskraag. Hy het wat ons aangepak het, voorspoedig gemaak. Daar is soveel om voor dankbaar te wees. Daarom kan ons en moet ons bly wees. Ons kan jubel en juig, en ons kan sing en dans want die Here was vir ons goed. En daarom moet ons ook bly wees.

In Johannes 7 lees ons dat Jesus se boers Hom aangemoedig het om na die Huttefees toe te gaan en daar met die mense te praat. Jesus gaan toe na die Huttefees toe, en Hy praat daar met baie mense. Hulle is verstom oor Sy kennis en die insig wat Hy openbaar. Daar begin hulle aan Sy lippe te hang. So word die Huttefees die geleentheid toe mense begin kennis neem het van Jesus. In die vrolike fees tree Jesus na vore met die blye boodskap wat die wêreld ooit gehoor het: dat Hy gekom het om ons almal werklik vry te maak.

Is dit nie die diepste grond van ons blydskap wat elke dag gevier moet word nie. Miskien kan ons dan die woorde van Spreuke 15:5 bietjie aanpas: die gelowige mens se hele lewe is ‘n fees!
POSTED BY John Wait on 18:00 under

Prediker 3:9-13, 2 Tessalonisense 3:6-12

Ons almal is maar geneig partykeer om eenogig te raak. Ons kyk na dinge vanuit een perspektief. Ons dink ‘n saak het net een kant. Dis soos ek dit sien en hiermee moet almal saamstem-tipe van ding. Hoe baie verskille het nie al hieroor ontstaan nie.

Hoe baie keer was daar nie al spanning in verhoudings omdat die twee nie die ander kant van die saak kon insien of wou raaksien of selfs net erken dat daar darem ook ‘n ander kant aan die saak is nie. Laat ons dit maar erken. Ons is almal skuldig. Die lewe is nou eenmaal nie enkelvoudig nie. Kan mens jou in elkgeval ‘n eendimensionele lewe indink? Dit sou darem erg vlak en vervelig gewees het.

Dit is opvallend hoe dikwels die Bybel verskillende perspektiewe op dieselfde saak het. Lees ons nie in Genesis 1 dat die mens moet heers nie, terwyl ons direk daarna in Genesis 2 lees dat die mens ‘n huurling en arbeider is. Jesaja sê dat geloof is om te wag op die Here wat uitkoms sal bring, terwyl Jeremia die taak van die mens beklemtooon. Paulus sê deur geloof alleen en Jakobus sê die geloof sonder werke is dood. So kan ons deur die Bybel blaai en telkens word twee kante van die saak belig. Dit is daarom nie snaaks dat ons ook verskillende perspektiewe op werk in die Bybel het nie.

Die Prediker vra: “Wat kry die mens vir die werk waarmee hy hom vermoei?” (Pred. 3:9). Hoekom werk ons? Watter voordeel is daar vir my in? Hoekom sloof ‘n mens jou af? Hoekom moet ek so hard werk? Is dit nie vrae wat ons almal al gevra het nie? Natuurlik is dit so? Ek dink nie daar is al ‘n enkele persoon wat nie al gekla het en gevra het of al my werkery die moeite werd is nie.

Ons sloof ons af. Ons word moeg. Die lewe gaan verby. Wat is die sin van ons werk? Hoe dikwels doen ons nie dieselfde ding oor en oor totdat ons kan skreeu nie. Naderhand doen ons dit meganies net om dit gedoen te kry en die tyd om te kry, maar vreugde en werksbevrediging is daar nie.

Die wyse Prediker het gesê dit lyk vir hom of die Here vir die mens werk gee om die mens besig te hou en te laat swaarkry. In ons dae sal ons seker dink aan ‘n onderwyser wat vir die kinders na die eksamen werk gee net om hulle besig te hou en te laat swaarkry. Of soos ouers wat allerhande werk uitdink vir die kinders net om hulle uit die kwaad te hou. Dalk is vrouens hierin meesters. So swoeg ons almal maar, ons kry swaar onder die werkslas en dis nie aldag so lekker nie. Ons wou mos ook al tou opgooi. Is daar iemand wat nie al gevoel het dat sy werk nie sin en betekenis het nie.... wat dalk net op die oomblik iets doen om geld te kry?

Prediker sê: “Ek het tot die insig gekom dat daar vir die mens niks beter is nie as om vrolik te wees en die goeie van die lewe te geniet. Dat die mens kan eet en drink en onder al sy arbeid nog die goeie kan geniet, ook dit is ‘n gawe van God”(Pred. 3:11-12).

Wat sê die Prediker hiermee vir ons? Dit klink my asof hy sê dat die werk nie alles in die lewe is nie. Ons moet ons prioriteite regkry. Dit help nie om net vir ons werk te leef nie. Werkolisme is nie goed nie, want die lewe moet nie net vir my om werk draai nie. My werk moet nie my hele lewe insluk nie. Dit moenie so alles omvattend wees dat ek nie meer tyd vir my gesin en my familie en my gemeenskap en vriende en veral vir myself het nie. Dan word werk in elkgeval ‘n afgod wat my gaan vernietig.

Miskien moet ons mooi hierna luister, want dit gebeur nogal baie en dikwels dat die werk mens vasvang en opslurp. Ek weet ons leef in ‘n kompeterende lewe wat groot eise stel, en ek weet mens moet jou werk oppas, maar luister mooi na wat die Bybel hier sê: Behou perspektief, wat baat al die gewerk as jou gesin daaronder ly en uitmekaarspat? Wat baat alles as jy fisies afgetakel word en emosioneel en geestelik knak? Wat help al die gewerk as jy vereensaam en alleen die laaste lewenstreë moet deurworstel?

Die Prediker sê dat om die lewe te geniet een van die gawes van God is. Werk en verdien jou brood en wyn en geniet dit! Geniet dit waarvoor jy gewerk het. Werk vir ‘n doel en geniet wat jy bereik het.

Maak tyd om die lewe te vier. Maak tyd vir jouself en jou gesin en jou familie en jou vriende en jou gemeenskap. Gun jouself die geleentheid om te ontspan en die lewe te geniet. Maar hoor baie mooi: Dis nie ‘n luukse wat jy jouself gun nie. Dis ‘n noodsaaklike! Die kern van wat die Prediker ons leer, is dat ons nie slawe moet wees van ons werk nie. Ons werk moet ons nie heeltemal insluk nie! Ons moet geballanseerd leef. Ons moet die vrug op ons arbeid geniet. Die lewe is meer as net werk!

Maar daar is egter ook nog ‘n ander kant van die saak. Voor ons hier uitgaan vanoggend en sê ons het vandag geleer dat ons nie meer hoef te werk nie, moet ons darem ook mooi luister na wat Paulus vir die Tessalonisense skryf.

Hy was nogal kwaai toe hy hierdie brief geskryf het. Hoekom was hy kwaad? Hy is kwaad omdat “ons verneem het dat daar mense by julle is wat leeglê, wat self nie werk nie en hulle net met ander se sake bemoei”(2 Tessalonisense 3:11).

Waarom het die mense leegelê en nie gewerk nie? Soos maar omtrent altyd die geval was, was daar nie vir almal werk nie. Sommige gebruik dit mos as verskoning om niks te doen nie. Die verskoning kom dan maklik: ek het nie werk nie. Maar intussen doen hy of sy niks om werk te kry of self werk te skep nie. Hulle sit sommer maar net terug en verwag dat werk na hulle toe moet aankom of dat iemand anders vir hulle moet help of werk soek of kry. Hulle bemoei hulle dan nog met ander se sake en beskinder ander. Hulle plaas die blaam op ander en verwyt ander. Hoe baie keer is dit nie nog die geval nie? Daar was destyds diegene wat werksku was...soos mos vandag nog.

Die luies en die slappes en die wat hulleself bejammer en nie die hand uit die mou wil steek en wil werk nie, word hier skerp aangespreek. Paulus sê sommer reguit: “As iemand nie wil werk nie, moet hy ook nie eet nie!” (2 Tess. 3:10).

Die skokkkende is dat daar mense was wat godsdienstige redes aangevoer het waarom hulle nie gewerk het nie. Hulle het gesê dat Jesus en die apostels gesê het dat Hy gou weer gaan kom. As die wederkoms dan so spoedig sal plaasvind, hoef hulle mos nie te werk nie. Hulle kan mos maar net sit en wag dat en totdat Jesus kom en dan gaan hulle hemel toe sonder dat hulle hulself doodgewerk het. Met hierdie redenasie was Paulus nie beindruk nie! Hy verwerp dit en raas met mense wat so dink...

Ons moet werk tot die dag dat Jesus weer gaan kom. Nie ‘n dag voor die tyd ophou nie. As Hy kom, moet Hy ons aan die werk vind. Bepaal jou by jou eie werk en verdien jou eie brood, is die opdrag wat Paulus hier in geen onduidelike taal nie, gee. Het ons nie met die eeuwisseling gehoor van mense wat ophou werk het en gewag het op die einde van die wêreld nie?

Paulus verwys an homself. Hy was nie lui nie. Hy het sy eie inkomste verdien deur ‘n ambag te beoefen. Hy was nie ‘n las vir ander nie en het nie op een of ander geteer nie. Hy het sterk gestaan op die feit dat ‘n mens moet werk. Dit was vir hom ononderhandelbaar. Wie nie wil werk nie, moet nie eet nie!

Staan hierdie twee standpunte teenoor mekaar? Nee, hier word net twee kante van dieselfde saak belig. Kry perspektief op jou werk. Wees geballanseerd. Jou werk mag nie alles oorheers nie....maar jy mag ook nie jou werk minag nie.