Nehemia 5:14-19

Hoe dikwels hoor ons nie klagtes oor swak leierskap nie. Ons hoor van leiers wat hulle skuldig maak aan omkopery. So baie leiers dien net hulle eie belange. Mense jaag leierskapsposisies na ter wille van die eer daaraan verbonde en die voordele wat hulle daarui kan kry. Ons het so ‘n dringende behoefte aan onbaatsugtige en onselfsugtige leiers. Dit geld op alle vlakke van die lewe. In Nehemia 5 vind ons baie belangrike beginsels ten opsigte van leierskap wat vir ons aktueel is. Dit is ‘n spiel waarin elkeen van ons na onsself moet kyk.

In die boek Nehemia, word ‘n aantal belangrike dinge oor hom as leiers gesê. Ons lees dat hy ‘n diep gelowige man was. Ons lees telkens dat hy gebid het en die Here geraadpleeg het. Hy was diep afhanklik van die Here.

Hy was ‘n leiers wat diep geraak is deur die omstandighede van sy landsgenote en geloofsgenote. Ons lees in die vorige hoofstuk dat hy mense wat finansieel swaar gekry het gehelp het (Neh 5:8). Hy het byvoorbeeld van sy medegelowiges wat hulself as slawe moes verkoop aan heidene, losgekoop sonder dat hulle daarna enige verpligting teenoor hom gehad het.

Hy was ‘n beredenernde man. Hy het eers baie goed oor ‘n saak gedink, en dan gedoen. Hy was nie juis ‘n man van baie woorde nie, maar wanneer hy gepraat het, kon mens na hom geluister het. Hy het ook nie baie daarvan gehou om baie vergaderings te belê nie, maar telkens waneer dit nodig was, het hy die leiers en die volk byeengeroep, dank on daar geluister word na wat hy sê, en al het hy nie van vergaderings gehou nie, tree hy openlik en deursigtig op en raadpleeg en ken ander voor hy besluite neem en rigting aanwys.

Hy was ‘n leier wat deur sy voorbeeld gelei het. Hy was persoonlik aktief betrokke... hy het nie net gesit en orders uitdeel nie.

In Nehemia 5:14-19 word ‘n ander baie belangrike aspek van sy leierskap belig. Hier lees ons dat van die dag af dat hy aangestel is as goewerneur hy nooit aanspraak  gemaak het op sy goewerneurstoelae nie. Hy het nooit die salaris waarop hy geregtig was, geëis nie, en hy het minstens 12 jaar sonder ‘n salaries gewerk. Hy het selfs  nie vir sy medeamptenare salris geëis nie. Hy maak nie aanspraak op dit wat hom en sy amptenare regtens toekom nie. Wat meer is, Nehemia onderhou die amptenary uit sy eie sak. Honderd en vyftig man van die Judeërs en die amptenare en boonop die mense wat van die heidennasies rondom hulle na hom toe gekom het, het aan sy tafel geëet (Neh 5:17). Daar is elke dag ‘n bees, ses slagskape en ‘n groot klomp voëls voorberei. Daarbenewens moes brood en wyn ook voorsien word. Dink gou bietjie wat dit hom oor die 12 jaar moes gekos het. Meer as vierduisend beeste en ses en twintig duisend skape! En dis maar net die vleisrekening. Hoe onbaatsugtig, versorgend en opofferend was sy optrede nie! As daar nou ooit ‘n leier was wat ‘n voorbeeld gestel het, was dit Nehemia!

Ons lees ook dat Nehemia nie baas gespeel het oor sy onderdane en geloofsgenote nie. Trouens ons lees dat hy ‘n baie nederige person was, en het nooit geroem op wat hy gedoen het nie...

Maar waarom het Nehemia nie op die goewerneurstoelae aanspraak gemaak nie? In vers 18 lees ons: “Nogtans het ek nie die goewerneurstoelae geëis nie, want die werk was alreeds ‘n swaar las op hierdie volk”. Hy het empatie gehad met die volk.  En dit is wat mens dwardeur die boek opmerk...hy besef dat hulle swaarkry, en hulle swaarkry raak hom.

Maar dit was egter nie net om humanitêre redes dat Nehemia nie aanspraak gemaak het op sy salaris nie. In vers 15 lees ons: “Ek het nie so gemaak nie, uit eerbied vir God”. Hy het nie aanspraak gemaak op die toelae nie, en nie oor hulle baas gespeel nie, uit eerbied vir God. Wat hy vir sy mense doen, doen hy uit eerbied vir God. Die Here het hom geroep en hy staan in die diens van God, en hy dien die Here deur sy medemens te dien.

Dit gaan by Nehemia, dus nie om ‘n ereposisie nie. Dit gaan nie om selfgesentreerdheid nie. Dit gaan nie daarom dat hy ‘n hoë posisie van eer en erkenning wil beklee nie, maar dat hy sy talente, tyd en geld, deur diens aan ander, wy aan die diens aan die Here. Is dit nie ‘n praktiese voorbeeld van  wat Jesus by herhaling gesê het nie? Wie die grootste wil wees, moet ander dien en ‘n dienaar word. Wie homself verhoog sal verneder word. Wie himself verneder sal verhoog word. Is die voorbeeld van Christus, wat Homself volledig gegee het in diensbaarheid aan die sondige wêreld, nie alreeds hier sigbaar nie? Daarom kan die hoofstuk afsluit met die gebed van Nehemia dat die Here sal onthou wat hy gedoen het en sy beloning later mag ontvang. Nie hier en nou nie, maar hierna.

Nehemia 5:14-19 is ‘n spiel waarin ons na onsself moet kyk. Hoe lyk ons? Leef ons soos Nehemia, ons geloof prakties uit?  Soek ons ons eie belange? Jaag ons persoonlike gewin na? Gaan dit vir ons om die posisie wat ons beklee en die geld wat ons maak? Of is ons diensbaar en nederig? Raak die swaarkry van ander ons tot so ‘n mate dat ons bereid is om onbaatsugtige diens te lewer en ander te help?Leef ons na die voorbeeld van Nehemia, en meer nog, na die voorbeeld van Jesus?

Markus 7:1-13

Respek behoort die basis van alle verhoudings te wees. Trouens, sonder respek kan daar nie van enige ordentlike verhouding gepraat word nie. Iemand het eeneenkeer gesê: “Respek is die fontein waaruit die stroom van liefde vloei.”

Daarteenoor lei die gebrek aan respek ons die woestyn van liefdeloosheid in. Respek is die fondament waarop gelukkige gesinsverhoudings gebou word. Waar respek ontbreek, stort die familiegebou in duie en bly net gesinsmurasies oor. Respek en eer gaan hand aan hand, netsoos disrespek en oneer karperde is.

In Bybelse tye was respek van kardinale belang. Die hele samelewing is gebou op eer en oneer. Die eer van die familie het bo alles gestaan, en almal moes so optree dat die eer van die familie nie in die gedrang kom nie, maar uitgebou word.

Die eer van die familie is eerstens gevestig deur die stamvader. As hy daadkragtig opgetree het, het die familie hoë aansien geniet. Waar ‘n  stamvader as swakkeling opgetree het, het die stam nie baie aansien gehad nie. Dieselfde het vir elke familie gegeld. Daarby moes elke lid van ‘n gesin so optree dat dit die eer van die gesin bevorder. Alles wat die eer van die gesin in gedrang gebring het, is as wandade gesien en is swaar gestraf.

Dit is dan opvallend dat die gebod: eer jou vader en jou moeder, die eerste gebod is wat handel oor verhoudings tussen mense. Dit word gevolg deur die gebod oor moord, egbreuk, diefstal, vals getuienis en begeertes. Dit is eerste, juis omdat dit die belangrikste is... dit is die basis. Al die ander vloei hieruit voort.

As jy nie jou ouers eer nie, bring jy die eer van die gesin in gedrang en dit kan lei tot die ondergang of vernietiging van die gesin. Moord raak ander, gewoonlik  iemand buite die gesin. Egbreuk word veroordeel omdat owerspel die eer van ‘n man ten diepste aanraak. Die vrou wat ontrou was aan haar man, het sy eer baie diep geskend. So kan ons voortgaan. Al die gebooie van die tweede tafel van die Wet, die gebooie wat ons verhouding met ander mense raak, kan teruggevoer word na eer. Positief sou ons dit in ‘n enkele woord kon saamvat: Eer jou naaste. Respekteer ander. Jesus het die gebooie mos saamgevat met die woorde: jy moet jou naaste liefhê soos jouself. Liefde is ‘n uitvloeisel van respek. Respek is ‘n voorvereiste vir liefde. Respek is ‘n voorvereiste vir ‘n stabiele en gelukkige samelewing, en dit is vandag nogsteeds so.

In Markus 7 het ons die interressante en aangrypende vertelling. Die Farisieers en sommige van die Skrifgeleerdes het heftig beswaar gemaak omdat die dissipels van Jesus nie hulle hande behoorlik gewas het voor hulle geëet het nie. Markus, wat hier nie vir die Jode skryf nie, verduidelik dit dan aan sy lesers, hy vertel dat die Jode die gebruik gehad het om hulle hande baie deeglik te was voordat hulle geëet het. Dit was ‘n baie ou gebruik wat van geslag tot geslag oorgelwer is en waaraan almal gehou het. Markus beklemtoon dan dat die Jode wanneer hulle van die dorp af gekom het, eers behoorlik gewas het het voor hulle geëet het.

Hy voeg dan sommer by dat die Jode nog baie ander oorgelewerde gebruike gehad het waaraan hulle vasgehou het soos hoe om koppies, bekers, bakke en stoele te was. Hulle was baie tradisie vas. So, en op geen ander manier nie, word dinge nou net eenvoudig eenmaal gedoen. Die rede vir die gebruik het niemand meer geken nie, maar tog hou hulle vas aan die gebruik. Dan word dit ‘n uiterlike ritueel sonder betekenis.

Jesus se dissipels hou hulle nie aan hierdie gebruik nie. Dit ontstel die godsdiesntige leiers en hulle  vereis ‘n verklaring vir hierdie ongehoorde gedrag.

Jesus antwoord hulle met ‘n aanhaling uit Jesaja: “Hierdie volk eer My met die mond, maar hulle hart is ver van My af. Dit help niks dat hulle My probeer dien deur leerstellings van mense as gebooie  van God voor te hou nie.” Dit was skerpsnydende woorde. Woorde waaraan ons ook gerus maar aandag kan skenk... Hoeveel gebruike is daar nie wat ons ook so verhef en waaraan ons vasklem asof die lewe en ons hele godsdiens daarvan afhang nie?

Jesus wys dan daarop dat hulle ‘n onbenulligheid tot die absolute verhef terwyl hulle hul basiese verantwoordelikheid ontduik. Hulle eis dat mense met gewaste hande moet eet, maar kom met allerlei slinkse planne vorendag as dit by die eer van ouers kom. “Julle laat die gebod van God los en hou aan die oorgelewerde gebruik van mense vas.

Hoekom het Jesus dit gesê? Hulle kritiseer die dissipels omdat hulle nie die handwas rituele uitgevoer het voor ete nie, maar keur allerlei praktyke wat mense in staat stel om die gebod op die eer van die ouers te ontkom, goed.

Die gebod: eer jou vader en jou moeder, het ook ingebou dat die kinders vir die bejaarde ouers moet sorg. Jy moes jou ouers met respek behandel. Reeds in die Ou-Testament is dit in ‘n baie ernstige lig gesien. Wie sy vader en moeder gevloek het, moes sekerlik doodgemaak word. Daar was net eenvoudig geen keuse nie, en die doodstraf was in sulke gevalle verpligtend, want wie so opgetree het, het absoluut geen respek vir sy ouers gehad nie. Miskien moet ons weer die erns  van heirdie gebod hoor. Is daar nog werklik respek vir ons ouers? Sorg kinders nog vir hulle bejaarde ouers? En daarmee bedoel ek nie dat jy nou jou bejaarde ouers in jou huis moet versorg nie, maar wel eerder dat ons na ons bejaarde ouers moet omsien op alle terreine, fisies, emosioneel, sosiaal en geestelik.

Die Jode het in die tyd van Jesus ‘n klompie slim planne uitgedink om uit hulle verpligtinge te kom. Een hiervan was dat hulle vir hulle ouers gesê het dat alles wat die ouers van hulle sou ontvang, ‘n offergawe van God af was. Dan het hulle alles aan God gewy en so niks vir hulle ouers gegee nie.

As iemand destyds iets as Korban verklaar het, het dit beteken dat die item bestem is om aan God geoffer te word. Dit hoef egter nie dadelik na die tempel gebring en geoffer word nie. Maar omdat jy dit as’t ware aan God beloof het, mag niemand anders dit aanraak nie. So sou jou skuldeiser nie sommer hierop beslag kon lê nie, want dan het hy mos dit wat aan God behoort, gevat. Die ouers sou ook nie daarop kon aanspraak maak nie. So kon hulle terselfdertyd ewe vroom wees en nie vir hulle ouers sorg nie.

Netso is daar heeltemal te veel mense wat ewe vroom in die kerk sit terwyl hulle glad nie hulle ouers respekteer nie. Daar is te veel kerklidmate wat vandag, netsoos die kerkmense in Jesus se tyd, hulle erfporsie gryp en dan hulle rug op die ouers draai.

Daar is te veel mense wat hulleself Christene noem, wat hulle ouers in een of ander tehuis sit en dan van hulle vergeet of hoogstens eenkeer per jaar darem ‘n ou draaitjie daar maak of so ‘n vinnige oproepie maak. En dan moet ons hoor hoe besig hulle is, of hoe swaar hulle kry of allerlei verskonings wat aangebied word maar glad nie oortuig nie. Netsoos die Jode.

Jesus spreek Hom baie skerp hieroor uit. Dit mag nie gebeur nie. Daar moet respek vir ouers wees. Dit is immers die hoeksteen, nie net van die gesinslewe nie, maar van die hele samelewing.

Dit hou natuurlik ook in dat ouers ‘n verantwoordelikheid het. Elke ouer moet so leef dat hulle die respek van hulle kinders en die res van die gemeenskap verdien. Respek moet verdien word. Dit hang nie noodwending saam met jou sosiale posisie nie. JY moet nie net geëer word bloot omdat jy ‘n ouer is nie, jy moet respek verdien deur jou lewenswyse.

Wedersydse respek is wat gevra word....