Jeremia 32:1-15

In Jeremia 32:1-15 tref ons die verhaal van ‘n grondtransaksie wat Jeremia aangegaan het met sy familie wat in die omstreke van die dorp Anatot gevestig was. Die verhaal lui dat die profeet Jeremia hom in die stadium van sy lewe in aanhouding bevind het in Jerusalem.

In Jeremia 37 en 38 word vertel dat die profeet gearresteer is weens verdenking van hoogverraad omdat hy kwansuis sou na die Babiloniers sou wou oorloop. Hiervoor is hy deur ‘n amptenaar van koning Sedekia gevangene geneem en in die staatssekretaris Jonatan se huis, wat intussen in ‘n tronk omskep is, opgesluit.

Na ‘n gesprek tussen Sedekia en Jeremia is die profeet begenadig en kon hy voortaan in die binneplaas van die paleiswag onder toesig bly. Jeremia het hier kontak met die volk gehad en het voortgegaan om te sê dat die stad in die hande van die Galdeers(Bailoniers) sou val.

Weer het die amptenare ingegryp en Jeremia beskuldig dat hy die volk moedeloos maak. Op hulle aandrang en met toestemming van die koning is die profeet toe in ‘n modderput laat afsak. ‘n Sekere Ebed-Melek het egter die profeet se saak by die koning bepleit en hy is weer toegelaat om in die binneplaas van die paleiswag te bly. Dit is hier waar ons hom nou aantref in die verhaal van die grondtransaksie.

Jeremia het ‘n boodskap van die Here ontvang waarin hy meegedeel is dat sy oom Sallum se seun na hom tou sou kom met ‘n aaanbod om familiegrond te bekom deur sy lossingsreg uit te oefen om die grond te koop.

Lossingsregwaarvan ons ook lees in Levitikus 25:25-31, en Rut4:1-4 het behels dat sou ‘n familielid om finansiële of een of ander rede nie meer sy grond kan behou nie, die naaste lid van die familie sy reg om lossing kon uitoefen deur die grond te koop om dit sodoende in besit van die breër familie te bly behou. Sou die naaste lid van die familie egter nie sy verpligting kan of wil nakom nie, sou die reg op lossing oorgaan op die naasvolgende familielid.

 Hierdie hele gebruik moet gesien word teen die agtergrond van die belangrike tradisie dat die land wat die volk van Israel besit het, ‘n gawe was wat die Here aan hulle gegee het toe hy hulle die beloofde land laat beërwe het.

Toe die broerskind genaamd Genamel dan by die paleis aankom met die aanbod van die grond, het Jeremia geweet dat die woord wat hy ontvang het, van die Here af gekom het. En nou word ons vertel dat die profeet besluit het om die transaksie te sluit met sy neef deur die grond te koop. Hy het twee honderd gram silwer afgeweeg, ‘n kontrak opgestel met ‘n seël daarop en hy het getuies laat teken om die transaksie  wettig te maak.

Daarna het hy die getekende koopkontrak met ‘n seël daarop sowel as ‘n afskrif daarvan sonder ‘n seël, voor die oë van die getuies in die binneplaas, aan Baruk gegee. Sy opdrag aan hom was dat hy die tersprake dokumente moes plaas in ‘n kleipot waar hulle lank onbederf kon bly. Hy sluit die verhaal met die woorde: “Daar sal weer huise en grond en wingerde in hierdie land gekoop word” (Jer. 32:15).

Die hoofkarakter van die verhaal is die profeet Jeremia wat in die betrokke verhaal die persoon is wat die daad van grondkoop uitvoer. Van hom weet ons uit die lees van die boek redelik baie, maar die belangrikste is die feit dat hy deur die Here geroep was om ‘n mondstuk vir die volk te wees. Daarom word in die verhaal ook beklemtoon dat hy woorde van die Here sou ontvang het. Dit is juis vanweë die feit dat hy oordeel oor die regering uitgespreek het, dat hy hom in aanhouding bevind het. Hy het naamlik aan Sedekia gesê dat hy nie aan die hande van die vyand van die volk sou ontsnap nie, maar dat hy saam met ander volksgenote in ballingskap weggevoer sou word. Boonop sou die Babiloniërs die stad inneem en verwoes. Hierdie skerp woorde was die rede vir die profeet se ongewildheid in sy landstreek. In ons verhaal lê die klem egter nie op sy woorde nie, maar op sy optrede. Hy is die profeet wat ook doen wat die Here hom sê om te doen.

Die verhaal speel af in die paleis in Jerusalem en wel in die binneplaas van die paleiswag. Volgens hoofstuk 32:1-2 was Jerusalem in die stadium onder beleg van die Babiloniërs, rondom die jaar 586 voor Christus.

 Hoewel Jeremia hom hier in die paleis in aanhouding bevind het, kon hy redelik vrylik rondbeweeg soos blyk uit die feit dat hy in aanraking gekom het met die Jode (32:12) en met die volk gesels het (38:1).

Dit is tog interessant dat hoewel die stad onder beleg was, dit wil voorkom of die noordelike grens nie in die stadium totaal ontoeganklik was nie. Juis in die tyd het Genamel vanuit Anatot gekom om met Jeremia te kom onderhandel oor sy oom se grond. Hoe Genamel die beleërde stad kon binne kom is nie duidelik nie. Maar vir die doeleindes van die verhaal was dit egter belangrik dat laasgenoemde moontlik was.

Wat wil die verhaal komunikeer? Die verteller van die verhaal wil eerstens vir die hoorder en later vir die lesers iets vertel van die profeet Jeremia en tweedens iets oor die volk, die land en hulle toekoms.

Niks in die verhaal moet as toevallig gesien word nie. Nie die plek waar die gebeure afspeel nie, ook nie die keuse van karakters nie. Dit was vir die hoorders en vir die latere tradisies wat te doene sou kry met Jeremia se verkonindiging, belangrik om hom te sien  as die profeet wat van die Here gehoor het, maar ook die een wat gedoen het wat die Here hom bevel het.

 Hy was ‘n man wat in ‘n besonderse verhouding met die Here gestaan het en dus moes sy woorde en dade gesag afdwing. Die geskiedenis sou bewys  dat hy ‘n ware profeet van die Here was. In die lig hiervan moet dan gekyk word na die grondtransaksie wat Jeremia aangegaan het.

Die feit dat die profeet hom in aanhouding bevind in die paleis is belangrik vir die beklemtoning van die persoonlike vryheid wat Jeremia ondervind het, maar ook vir die vreemdheid van sy optrede deur grond te koop in sy besonderse omstandighede.

Die beklemtoning van sy omtandighede asook die uitsigloosheid van die stad en die land se toekoms maak sy optrede iets opmerkliks en buitengewoon. Jeremia verkondig dat die stad verwoes gaan word  en dat wegvoering in ballingskap vir die koning en volk voorlê en hyself is ‘n onvry mens, maar nogtans koop hy grond. Vreemde optrede sou ons sê. Ek kan jou verseker dat die amptenare van die koning dit netso vreemd gevind het en by hulle die vermoede moes laat ontstaan het dat Jeremia met die vyand saamsweer.

By die uitsigloosheid van omstandighede is daar nog ‘n eienaardigheid wat opval en vermelding verdien. Tydens die regeringskap van Sedekia was Jeremia nie meer ‘n jongman nie en volgens die woord wat hy van die Here ontvang het, sou die volk vir sewentig jaar hulle in ballingskap bevind voordat hulle sou terugkeer na hule eie land. Sonder om te probeer spekuleer oor hoe oud die profeet sou wees na die sewentig jaar(in die omgewing van 120jaar), is dit onwaarskynlik dat hy nog sou leef om die terugkeer te sien realiseer.

Die profeet gaan dus ‘n transaksie aan sonder dat hy self enige voordeel daaruit sou kon put. Dit moet vir ons ‘n duidelike aanduiding wees dat die verhaal iets besonders wil kommunikeer, anders is die profeet se optrede totaal sinloos.

Die verteller van die verhaal wil aan die hoorders of lesers kommunikeer dat Jeremia se grondtransaksie iets te sê het oor die toekoms van die volk en die land. Jeremia se optrede simboliseer iets oor die toekoms van Juda.

Ons weet dat simbole daartoe bydra om ons uitsig op sake te verbreed, ons verbeelding te stimuleer en om ons verstaan van sake te verdiep. Jeremia wou deur sy optrede , te midde van sy eie onvryheid, die volk en die koning se wanhoop in die toekoms aantoon dat hy geloof in die Here en daarom in die toekoms het. Hy wou deur koop van die grond, wat na ‘n sinlose transaksie lyk, aan die volk van Juda sê hy glo wat God sê naamlik: “Daar sal weer huis en grond en wingerde in hierdie land gekoop word.”

Jeremia se daad is niks anders as ‘n belegging in die toekoms van sy volk nie. Hy wil sê: “Kyk verder as julle huidige uitsigloosheid en sien die toekoms raak wat die Here vir julle moontlik sal maak.”

Jeremia se simboliese daad wys heen na dit wat verder lê as hulle huidige, en open so ‘n blik op die toekoms. Die verhaal van die grondtransaksie simboliseer  hoop in die toekoms van sy volk en sy land. Die Here, die Almagtige sal die onmoontlike in ‘n moontlikheid verander.

Dit is ‘n besonderse verhaal met ‘n besonderse betekenis: Daar is hoop in die toekoms van God se volk. Hierdie verhaal vertel van die betrokkenheid van die profeet as verteenwoordiger van die Here, by die nood van sy volk. In ‘n tyd van nood verseker hy hulle dat die Here hulle nie aan hulle lot sou oorlaat nie, maar dat daar hoop is in die toekoms.

As ons werklik glo dat die Here Sy hand in ons lewens en geskiedenis het, dan moet ons Hom vertrou wat ook ons toekoms in Sy hand het. Sonder hoop kan geen mens voortbestaan nie. Die verwagting dat iets beters voorlê, motiveer ons om in beweging te kom en te werk in die bereiking daarvan.

Soos wat die profeet deur middel van sy simboliese handeling ‘n konkrete heenwysing vir sy volk wou gee as bewys van sy geloof in die Here van die toekoms, so moet ons ook waarde heg aan die konkrete simbole wat deel uitmaak van ons geloofwêreld. Miskien

Filippense 2:1-11

Die brief aan die Filippense is ‘n merkwaardige brief. Dit is ‘n brief van Paulus aan ‘n gemeente met wie hy ‘n besonder goeie en lang verhouding gehad het. Paulus het hierdie gemeente gestig tydens sy tweede sendingreis. Dit was die eerste gemeente in Europa, en hierdie brief is so tien jaar na die stigting van die gemeente geskryf.

 Tussen Paulus en die gemeente was daar nog altyd ‘n hartlike verhouding, en as hy hierdie brief skryf, is Paulus nog in huisarres in Rome. Die gemeente het hom nie vergeet nie en stuur Epafraditos na Rome met ‘n bydrae vir Paulus se onderhoud.

Paulus skryf dan hierdie brief om die gemeente te bedank vir hulle ondersteuning. Hy stuur die brief saam met Epafraditos. Die brief weerspieel die diepe dankbaarheid van Paulus teenoor die gemeente in Filippi. Wat veral merkwaardig is, is dat dit ‘n brief is waarin blydskap baie sterk an vore kom. Nie minder as veertien keer kom die woord blydskap in hierdie kort briefie voor nie.

Soos ‘n goue draad loop die tema van dankbaarheid en blydskap deur die brief, al sit Paulus in huisarres in Rome, kan dit nie sy blydskap demp nie. Sy blydskap word nie deur omstandighede bepaal nie, maar is ‘n innerlikke blydskap op grond van sy lewende verhouding met die lewende Here. Geen omstandigheid kan dit van hom ontneem nie. Hy roep die gemeente dan by herhaling op om bly te wees in die Here.

Paulus roep die gemeente op om eensgesind en nederig te wees en noem 4 redes waarom. Dit is (1) die troos in Christus (2) die aansporing deur die liefde(3)die gemeenskap deur die Gees (4)en die innige meegevoel en meelewing. Op grond hiervan vra Paulus dat die gemeente sy blydskap volkome sal maak deur eensgesindheid. Hy pleit verder dat hulle niks uit selfsug of eersug sal doen nie, maar dat elkeen in nederigheid die ander hoër sal ag as homself. Hiermee raak hy twee kardinale sake aan waaraan Christene uitgeken behoort te word. Dit is twee aspekte waarin Christene anders is as ander.

Nederigheid kom mos nie algemeen voor onder mense nie. Trouens, dit staan gewoonlik maar op die agtergrond. Ons wil almal mos graag belangrik wees. Ons wil mos voor in die tou staan. Ons wil geag word. Ja dit is presies so, en dit self ook so onder Christene, selfs van die begin af, selfs van die dissipels se tye af. Maar dit hoort nie so nie! Inteendeel, in die koninkryk van God word die orde mos omgedraai en is die grootste die een wat die ander dien. Die dienaar is koning en die koning is dienaar!

Paulus onderstreep sy beroep op nederigheid deur ‘n ou kerklied aan te haal. In hierdie lied word oor Jesus en wat Hy gedoen het, gesing. Palus sê dat die gesindheid wat in Christus was, ook in ons moet wees. Wat behels dit?

Jesus was in die gestalte van God. Hy was op gelyke voet met God, een met God, Hy was immers self God. Maar Hy het  nie sy bestaan op Godgelyke wyse beskou as iets waaraan Hy moes vasklem nie. Hy was nie so gesteld op Sy posisie en status dat Hy ten alle koste daaraan wou vashou nie. Dis mos eerder iets wat ons doen, maar Jesus tree anders op.

Hy het Homself verneder deur mens, en boonop nog ‘n dienskneg te word. Dis al self ‘n wonder wat niemand kan verstaan of begryp nie. Hoe kan God mens word? Hoe kan die ewige gebore word as ‘n doodgewone baba? Dit is ‘n misterie waarvoor ons maar net kan stil word...

Dit word nog dieper. As mens het Jesus Homself nog verder verneder deur gehoorsaam  te wees, tot in die dood.... As vervloekte en veragte sou Hy sterf. Bespot deur almal. In die steek gelaat deur Sy vriende. Van God en mens verlate. Die lang en wrede kruisdood sou Hy sterf. Dit was die dieptepunt van Sy vernedering.

God het Hom juis omdat Hy bereid was om Homself so te verneder en so ‘n groot prys te betaal, tot die hoogste eer verhef en Hom die Naam gegee wat bo elke ander naam is. God het Hom verhoog. Hy het Hom die hoogste eer gegee wat God kan gee. Nou is niks en niemand belangriker as Hy nie. Niemand het meer mag as Hy nie. Niemand is so verhewe as Hy nie.

So sing die vroeë gemeente met vreugde. So kan ons vandag sing. Jesus het die hoogste prys betaal toe Hy Homself tot in die diepste moontlike plek verneder het in volkome  gehoorsaamheid aan God die Vader en gedring deur Sy onbegryplike groot liefde vir die mense. Hy het nie net die hoogste prys betaal nie. God het Hom uit die dood uit opgewek! Hy het opgestaan. Hy leef! Hy het oorwin oor graf en dood en hel. God het Hom verhef bo dit alles. Nou sal amal voor Hom buig en bely dat  Jesus Christus die Here is.

Nou moet ons vergeet, dat Paulus hier ook die gelowiges oproep om dieselfde gesindheid as Jesus te openbaar; om soos Jesus te leef. Dit sal ons niks baat as ons vandag net maar in verwondering kyk na die vernedering en verhoging van Jesus nie. Hierdie gesindheid wat in Christus was, moet ook in julle wees. Dit is die oproep en opdrag.

Die pad wat Jesus geloop het, moet ons ook loop. Soos Hy moet ons ook bereid wees om alles prys te gee om ander te dien. Dit geld vir elke gelowige en op alle lewensterreine. In die huis moet ons onsself prysgee en dien. By ons werk, tussen ons vriende...noem maar op. Die vraag is of hierdie gesindheid wat in Christus was, ook in ons waargeneem kan word.

Hoe gaan dit in ons gesinne en ons families? Is ons juis daar bereid om die minste te wees, om die ander te dien? Ons wil ons maar nogsteeds net die belangrikste wees? Ag on sander hoër as onsself? Of word ons optrede eerder gekenmerk deur selfsug of eersug?

 Dink ons net aan ons eie belange, of dra ons die belange van ander op die hart? Is ons een in liefde, een van hart, een in strewe? Ons behoort elke dag ons eie lewe en die van ons gesin en familie aan hierdie  duidelike norme te toets en te vra of die gesindheid van Jesus ook in ons is.

Dit is slegs as ons die gesindheid van Jesus reflekteer en leef soos Hy geleef het, dat God ons sal verhoog en ons deel sal kan hê aan die ewige fees by Hom. Dan sal ons oorwinning na vernedering smaak...

Johannes 11:45-57

Hierdie deel is seker een van die skokkendste dele in die Evangelie van Johannes. Die tragiese lê daarin dat dit van die negatiefste kenmerke van die kerk deur die eeue oopvlek. Dit ruk ‘n mens as ons onsself en ons kerk hierin raaklees. Lees ons hierdie gedeelte, dan besef ons, dit kon netsowel ons gewees het. Daar is nie eintlik ‘n wesenlike verskil tussen ons en die kerk in die tyd van Jesus nie.

Die gedeelte begin baie positief. Baie van die Jode wat na Maria gekom het en gesien het wat Jesus gedoen het, het tot geloof in Jesus gekom. Maar dan lees ons dat nie almal tot geloof gekom het nie. Party het dadelik na die lede van die Joodse Raad gegaan en vertel wat gebeur het. Hieruit kan ons twee dinge aflei: Dit blyk datg die Joodse Raad nie daar was nie. Die kerkleiers skitter in hulle afwesigheid. Die kerk is nie teenwoordig waar mense in smart en rou gedompel is nie. Afwesig in ‘n tyd toe Maria en Marta ondersteuning so dringend nodig gehad het. Dis tragies. Hoe dikwels gebeur dit nie vandag nog dat die kerk afwesig is waar mense ly en in smart en rou gedompel is nie. Ons wys so vinnig ons gesig. Ons is soos die lede van die Joodse Raad so besig dat ons nie tyd het om diegene in nood te wees nie.

Die wyse waarop hier ‘n teenstelling gemaak word tussen die wat tot geloof gekom het en die storiedraers, laat blyk dat die storiedraers nie tot geloof gekom het nie. Hulle het ook gehoor en gesien wat gebeur het. Ja, hulle het gesien dat ‘n man wat dood en begrawe was, uit die dood opgestaan het en uit die graf gekom het, maar dit het nie tot ‘n lewensverandering gelei nie. Hulle draf om stories aan te dra. Is dit nie wat nogsteeds gebeur nie? Mense kan nie wag om stories aan te dra nie...en dan is dit nie altyd eers die waarheid nie.

Wat dit nog meer tragies maak, is hoe die kerkleiers op die stories reageer. Die Joodse raad het ‘n spesiale sitting van die Raad belê. Dadelik. Net op grond van wat vir hulle vertel is.

 Wat word tydens hierdie spesiale vergadering bespreek? Hierdie man doen baie wondertekens...dis die kern van die bespreking. Wat het hierdie wondertekens behels? Ons het al gelees van die water wat in wyn geword het, van die genesing van siekes en blindes, van die voeding van mense, van die feit dat Jesus op die water geloop het, van ‘n dooie wat lewend geword het. Maar wat eintlik skokkend was , is die verloop van die bespreking...as hierdie man so aangaan, sal al die mense in Hom begin glo...so dit gaan nie soseer oor die wondertekens nie, maar oor Sy aanhang. Hulle(die Joodse Raad), raak bang dat hulle hul magsposisie in die samelewing gaan verloor. Jesus is besig om hulle te beroof van hulle magsposisie! Dis waaroor hulle bekommerd is.

Die Joodse Raad was eintlik dus net bekommerd oor hulle eie posisie. Hulle was al lankal gevestig, en het diep gewortelde belange in die hele samelewing, en nou is hulle invloed besig om te kwyn. Mense is nie meer tevrede om die ou geykte dinge te hoor nie. Die Joodse geloof het verstar, en vervlak tot ‘n godsdiens met ‘n klomp uiterlike gebruike. Tradisies was baie belangriker as enigiets anders, daar was nie meer ‘n gevoel van empatie of warmte teenoor mekaar nie...

En nou kom Jesus. Hy gee om vir mense. Hy reik uit en help diegene in nood. Meer nog, Hy doen wondertekens as Hy die mense te hulp kom, Hy leer die mense op ‘n nuwe manier, en gebruik nie meer die ou geykte uitdrukkings nie. Hy praat in ‘n taal wat hulle verstaan. Hy lê die Bybel op ‘n besonderse wyse uit, nie soos die Joodse Raad nie. Hy kom uit by die kern van die boodskap en verwoord dit in ‘n aktuele vorm. Nuut kom die ou, ou boodskap!

Dit kan die kerkleiding nie hanteer nie! Helaas is dit ‘n tragiese waarheid wat sedertdien nog nie veel verander het nie. Die kerk is dikwels die heel laaste instansie  wat verander, as dit hoegenaamd verander. Die kerk is soms ligjare agter die res van die gemeenskap, want gevestigde belange dra te swaar gewig. Mense wat nie presies sê soos wat die kerk dit al vir eeue sê nie, word uitgeban. Geen wonder dat ons vandag weer sit met ‘n afname in kerklike betrokkenheid nie. Kerke loop leeg, en die aanhang en aansien van kerke verdwyn.

Lees ons wat Johannes hier skryf, word dit net al erger. Die Joodse Raad, besluit dat Jesus uit die weg geruim moet word. Let op, dis nie die duiwel wat so besluit nie, nie die ongelowige wêreld nie, nie die leiers van ander godsdienste nie. Nee, hierdie besluit val op ‘n spesiale vergadering van die Joodse Raad. Die Hoofraad, of Algemene Sinode van die kerk van daardie tyd neem hierdie besluit!

Voordat ons nou terugsit en sê dat ons gelukkig nou nie meer die pad van die Joodse Raad volg nie, moet ons net ‘n bietjie weer na onsself kyk. Is daar tog nie iets van hulle in ons nie? In ons tyd hoor ons net te dikwels oordele op grond van stories. Sien ons te dikwels agter die optrede van party mense iets  van die Joodse raad deurskemer. Nee, ons wil nie vir Jesus doodmaak nie, maar maak ons nie baie keer Sy werk ongedaan nie? Ons hoor wat Hy gedoen het, ons lees wat Hy vra, maar kyk ons wat gebeur rondom ons dan sien ons maar min hiervan.

Ons is nie betrokke by die nood en lyding van mense, selfs van ons eie lidmate. Ons is vyandig teenoor diegene wat op nuwe maniere die ou, ou boodskap van Verlossing in Jesus verwoord. Ons wil dikwels niks weet van eerlike pogings om die Bybel en sy boodskap oor te dra vir die moderne mens nie. Ons spreek nie meer die nood en vrae van die mense aan vandag nie. Ons leef nie die boodskap van Christus uit nie. Dan moet ons mos elkeen erken: Dis nie die Jode wat Hom gekruisig het nie, dis nie die Roemeine wat Hom aan die kruis laat sterf het nie, dis ons....nee dis ek wat Hom gekruisig het. Elke dag word Hy gekruisig. Elke dag soek mense Sy dood. Elke keer as ons ons eie belange voorop stel en Hom nie volg nie, soek ons Hom om Hom dood te maak.

In hierdie gedeelte hou Johannes ‘n spieel vir ons voor waarin ons onsself raaksien. Laat ons nie die Jode en die Joodse Raad veroordeel nie. Kom ons sien onsself raak. Want eers as ons onsself raaksien, kan ons voor Hom neerval en pleit om Sy genade; om